Sikkeler, kaybolmuş eserlerin, yıkılmış olan ve izleri bile kalmamış binaların varlıklarını, devletlerin zenginliklerini, göç yollarını, şehirlerin kat'i yerlerini, devletlerin sikke kesip kesmediklerini, binaların kat’i yapılış ve onarım tarihlerini, devlet büyüklerinin yaptıkları işlerini, şehirlerde yapılmış olan şenlikleri bildirirler.
Şimdi sikkelerin bize öğrettiklerine kısaca temastan sonra, konumuza girecek olursak:
Abunan, Abavan, Mısır'da Dimyat yakınında bir şehirdir. Bu şehire Sorette denilmektedir.
Abbasiler
Medineti Abuan
Açeh, Sumatra'da
Bender el-İslâm: Selâm Limanı
Agmir, Hindistan'da bir şehirdir.
Delhi Sultanları
Mustakarru'l-hilâfe: Devlet Evi
Agra, Ekber Abâd, Hindistan'da Delhi Sultanları
Dâru'l-Hilâfe : Hilâfet Sarayı, evi
Dâru'l-Amân : Güven Sarayı, evi
Dâru'1-Adl : Adalet Sarayı, evi
Mustakarru'l -Hilâfe: Hilâfet Karargâhı
Beldetü'l-Agra: Agra Şehri
Kal’atü'l-Agra: Agra Kalesi
Ahlat, Kara Koyunlular, İran Moğolları, Ermen Şahlar
Kubbetü'l-İslam: İslâm'ın Kubbesi
Ahmet Abâd, Bu şehir Gücerat Hindistan'dadır.
Delhi Sultanları, Gücerat Kralları
Şehri Muazzam: Büyük Şehir
Dâr'ül-Hilâfe: Hilâfet Sarayı
Ziynetü'l-Bilâd: Süslü Beldeler
Ahmet Nagar, Hindistan'dan Gücerat'ta
Gücerat Kralları, Delhi Sultanları
Şehri Mihanur: Büyük aydınlık şehir
Ahmet Şahî, Kandahar'da olup Duranî’lerin bir şehridir.
Eşrefü'l-Bilâd: Çok asil şehir
Ahsanabâd, Hindistan'da bir şehirdir.
Delhi Sultanları
Hazret-i Ahsanabâd
Aksaray, Benî Eratna, Rum Selçukluları
Dâru'z-Zafer: Zafer Evi
Dâru'c -Cihâd: Sava Evi
Dâru'r-Riât: Hacı veya Kervansaray evi
II. Kılıç Arslan'ın askerî üssü olduğu ve hayır müesseseleri kurduğu için bu unvanları almıştır.
Akşehir, Selçuklular, İran Moğolları
Dârü'l- Nüzne: Temizlik Evi
Alâiye, Alanya, Alâiyye Beyleri
Dâru’l- aman Alaiyye: Selâmet Şehri
Alınca, İran ve Celâyir sikkeleri basılmıştır.
Kâl'a-yı Alınca: Alınca Kalesi
Amasya, İran Moğolları, Osmanlılar
Dâru'l-izzet: Şeref Evi
Medine tül-Hükema: Alimeler veya hekimler şehri
Âmid (Diyarbekir) Akkoyunlular, Abbâsiler, Buveyhîler, Mervanîler, Artuklar, Eyyubîler, Osmanlılar
Kara Âmid
Dâru’l-Fahr: İftihar edilecek ev
Dâru's-Sürûr: Sevinç Evi
Dâru’l-Mahrusati Âmid: İyi korunmuş Âmid Sarayı
Ani, Celâyirliler, İran Moğolları, İlhanlılar, Akkoyunlular
Medineti Ani : Ani Şehri
Ankara, Rum Selçukluları, İlhanlılar, İran Moğolları, Osmanlılar
Dâru'l-hısn: Müstahkem Ev
Antakya, Abbasîler, Tulunîler, Selçuklular
Dâru's- Sugr: Hudut Evi
Antalya, Anadolu Selçukluları
Medinet-i Antalya: Antalya Şehri
Dâru’s- Sugr: Hudut Evi
Azak, Altınordu, Osmanlılar
Azak Şehri
Azaku'l- Mahrûsa: Korunmuş Azak
Azimabâd, Hindistan'ın Delhi İmparatorluğu'ndadır.
Delhi Sultanları
Mustakarrü'l-Mülk: Hükümdar Evi
Bahavalpur, Hindistan’da Pencap bölgesinde,
Delhi Sultanları
Dâru'l- İslâm: İslâm Evi
Bağdat, Abbasî Devletinin merkezi olan Bağdat sulh, selâmet ve cennet anlamına gelmektedir. Bu şehrin temeli 145 (762)'de atıldı ve 146 (763)'de tamamlandı. Bu şehrin 4 kapısı vardı:
- Bir yolcu Hicaz'dan gelirse Küfe Kapısı’ndan,
- Batı tarafından gelirse Şam Kapısı’ndan,
- Ehvaz, Basra, Vasit Yemame ve Bahreyn'den gelirse Basra Kapısı' ndan,
- Eğer doğu tarafından gelirse Horasan Kapısı’ndan şehre girmiş olurdu.
Abbasîler, Emîrü'l-ümerâ, Hamdanîler, Buveyhîler, Selçuklular, Celâyirliler, Osmanlılar
Dâru'l-Selâm: Selâmet evi
Medinetû’s- Selâm: Selâmet Şehri (Resmî vesika ve sikkeler üzerinde görülmektedir)
Kubbetü'l- İslâm: İslâmın kubbesi
Balansya (Valencia) İspanya'da bir şehirdir.
Amirîler, Murabitîler
Medinetü'l- Balansya: Balansya Şehri
Balsiah, İspanya'dadır.
Murabitîler
Medineti Balsiah: Balsiah Şehri
Banares, Hindistan'da,
Delhi Sultanları
Mehmet Abâd
Basra, Ermevîler, Abbasîler, Buveyhîler, Selçuklular, Mervanîler, İlhanlılar, Celâyirliler ve İran Şahları
Ummi Bilâd: Memlekederin Annesi
Bayburt, Anadolu ve Rum Selçuklulan, Benî Eratna, İlhanlılar
Dâru’n- Necât: Kurtuluş Evi
Dâru'c-Celâl: Ululuk Evi
Maden Bayburt
Şehir Bayburt
Bedehşan, Afganistan’da
Samanîler, Çağatay Hanları, Timurîleri, İdrisîler
Beledi Rahşan
Beledi Özkent, Türkistan’dadır.
Abdülmelik b. Mervan namına sikke basılmıştır.
Fi Vilâyeti Abdülmelik
Belde-i Özkent
Belde-i Sultaniye, Marmara ile Adalar Denizi arasında bir boğaz olup uzunluk, genişlik ve tabii durumu itibarıyla dünyanın birinci boğazı sayılabilir. Boğaz güney-batıdan, kuzey-doğuya doğru 67 km. olup en dar yeri Çanakkale ile Kilitbahir arasıdır. Kanuni Sultan Süleyman devrinde burada gümüş (akçeler) basılmıştır.
Belgrat, Tuna ile Sava'nın birleştiği yerde, kuzey ve Orta-Avrupa'yı Karadeniz ile Ege Denizi'ne bağlayan tabii yollar üzerinde olup önemli bir şehirdir.
Osmanlılar
Belli, Horasan'da bir şehirdir.
Ermevîler, Abbasîler, Samanîler, Gaznevîler, Selçuklular, Seybanîler, Janid, Barakzai.
Medineti Belh: Belh Şehri,
Ümmi Belh: Anne Belh,
Ümmi Bilâd Belh: Beldelerin Annesi Belh
Berda'a, Ermenistan'da
Abbasîler, Celâyirliler, Sajidler, Saffarîler, İlhanlılardan Ebû Saïd Bahadır Han tarafından Medineti Berda'a- Berda'a Şehri, diye sikke basılmıştır.
Berhanpur, Hindistan'da Kandeş eyaletindedir.
Delhi İmparatorluğu
Belde-i Fâhire
Dârü’s- Sürür
Bijapur, Hindistan'da Dekan bölgesinde.
Delhi Sultanları
Dârü'z-Zafer: Zafer Evi
Borgulu, Isparta’nın 40 km. kuzeyinde, havası güzel, bağlık ve bahçelik yerdir.
Burada III. Gıyaseddin Mes'ut b. Keykubat bir dirhem bastırmıştır. Medineti Borgulu: Borgulu Şehri
Bajayah, Bicaye, Cezayir'de
Muvahhidîn, Benî Hafz, Benî Merin
Medineti Bicaya: Bicaye Şehri
Buhara, Türkistan'da Zerefşan’ın aşağı mecrası üzerinde
Abbasîler, Tahirîler, Büyük Selçuklular, Şeybanîler Harezmşahlar, Janidler, Manğıtlar
El-Beldeti- Buhara: Buhara Şehri
El- Fahireti - Buhara: Buhara'nın gururu
Medineti- Buhara: Buhara Şehri
Şerif Buhara
Belde-i Fâhire: Övünülecek, lüks
Dâru's- Sunu : Mutlu Ev
Dâru's- Sahana: Saltanat Sarayı
Dâru'n-Nasr: Başarı Şehri
Burucırd, Luristan şehirlerinden biri olup Hemedan'ın güneyindedir.
Kâküvîler, Kaçarlar
Bursa, Osmanlılar
Dâru's- Saltana: Saltanat Sarayı, Evi
Bust, Afganistan’da
Tahirîler, Saffarîler
Medineti Bust: Bust şehri
Caipur, Hindistan'da
Delhi İmparatorları
Hıtta-i Müteberrike: Kutsal bölge
El- Mecid
Suvay
Canpanir, Hindistan, Gücerat'ta
Delhi Sultanları, Gücerat Kralları
Feth- Alınmış
Şehr-i Mükerrem: Asil Şehir Şehrû'z-Zaman: Zamanın Şehri
Cava, Malay Adalarının en büyüğüdür.
Cezireti Cavaü’l-Kebir: Büyük Ada Cava
Cey, Medineti Cey, Eski İsfahan
Abbasîler, Emevîler
Medineti Cey: Cey Şehri
Cihanabâd, Bengal'de, Delhi İmparatorluğu’na aittir.
Delhi İmparatorları
Dâru'l- Hilâfe Bengal: Halife yeri Bengal
Cizre, Mardin'in bir kazasıdır.
İlhanîler
Cezireti Ömer
Codhipur, Hind Rajputanası’nda
Delhi Sultanları
Dâru’l-tusur
Dâru'l-Mecid
Dâru'l-Mansur
Dâru'l- Hilâfe: Hilafet sarayı
Canpur, Hindistan'da,
Delhi Sultanları, Canpur Kralları Hıttati Canpur: Bölge Canpur
Dârü'l-Mansur
Dâr ü'l- Hilâfe: Hilâfet Evi
Hıttat-i Müteberrike: Kutsal Bölge
Şehri Müteberrike: Kutsal Şehir
Cummun, Keşmir'de
Delhi İmparatorları
Kalemru
Dâru'l- Âmân: Güven Evi
Cürcan, Taberistan'da
Abbasîler, Samanîler, Buveyhîler, Ziyarîler, İlhanlılar, Tahinler,
Medineti Cürcan: Cürcan Şehri
Cüzcan, Horosan'da,
Gaznevîler, Ziyarîler,
Damar,-(Zamar), Yemen'de,
Sana İmamları,
Kürsi Zamar
Daniye, İspanya'da,
Daniye Kralları Muvahhidîn,
Medineti Daniye: Daniye Şehri
Dârü‘l-İlm Şiraz, İran da, İsfahan’ın güneyinde
Abbasîler, Buveyhîler, Atabeğler, İran Moğolları, Celayirler, Timurîler, Muzafferîler, Çağataylar,
Ak-koyunlular, İran Şahları,
Medineti Şiraz: Şiraz Şehri
Dârü’l- İlm Şiraz: İlim Evi, Sarayı Şiraz
Dârü'l- Mülk Şiraz: Saltanat Sarayı Şiraz
Dahar, Hindistan'da
Delhi Kralları
Dehrz Dahar
Dihistan, Mezandaran’dadır.
İran Şahları
Beledi Dehistan: Beldi Dihistan
Delhi, Hindistan'da
Delhi Sultanları
Hazret Delhi
Dârü'l- İslâm: İslâm Sarayı, Evi
Dârü'l-Mülk: Hükümdarlık Sarayı
Devlet Abâd, Hindistan'da Dekan bölgesinde
Delhi İmparatorluğu
Taht-ı Gâh
Devlet Abâd
Diyokir, Dekan’da Delhi Sultanlığı'na bağlı bir yerdir.
Delhi Sultanları
Kubbetü'l-İslâm: İslâmın Kubbesi
Hazreti Diyokir
Kal’a Diyokir
Dımaşk (Damaskus), Abbasîler, Emevîler, Tulonîler, İhşidîler, Fatimîler, Selçuklular, Zengîler, Eyyubîler, Bahri Memlûkler, Burcu Memlûklar, Osmanlılar
Dârü'l- Bagy: Asi Ev
Dimaşku'l- Mahrûsa: Korunmuş, müstahkem
Dogam, Orta Asya'da, Nampara yakınında
Delhi Sultanları
Dârü's- Selâm: Selâmet Sarayı, Evi
Dârü'l- İslâm: İslâm Sarayı, Evi
Dârü’l- Hilâfe: Hilâfet Sarayı, Evi
Düneysir (Koçhisar, Tel- Ermen, Kızıltepe)
(Mardin'in takriben 15 km. güney batısındadır)
Burası Artukoğulları zamanında ticaret merkezi idi. Aynı zamanda muazzam bir iskân yeri.
Artukoğulları, Mervanîler
Damgan, Kuzey-İran'da, Horasan'a giden yol üzerindedir.
İran Moğollan, Çağatay, Timurîler, İran Şahları
Medineti Damgan: Damgan Şehri
Ekber Abâd (diğer adı Agra), Hindistan'da
Delhi Sultanları
Dârü'l- Hilâfe: Hilâfet Sarayı
Mustakarru'l- Hilâfe: Hilâfet Karargâhı
Elbad (Derbed), Hazar Denizi’nin batı kıyısında, Kafkas Dağları'nın eteğinde
Emevîler
Medineti- Babü’l- ebvâb
Elcezire, Mezopotamya'nın bir adıdır.
Emevîler, Abbasîler, Mervanîler, Hamdanîler, Zengîler, İlhanlılar, Karakoyunlular
Medinetü'l- Cezire: El- Cezire Şehri
Ed- Deylem, Azerbaycan’da
Kürsi’d- Deylem
Kasru'd- Deylem
El- Haremeyni'ş-Şerifeyn, Mekke ve Medine'dir.
Osmanlılar
El- Kahire(Cairo), Mısır'ın Başşehri
Fatimîler, Zengîler, Eyyubîler, Memlûkler, Osmanlılar,
Kahiretü'l- Muizziyyete
Kahiretü'l- Mubareke
Kahiretü'l- Mahrûsa
El- Kitava, (Lektava), Fas’ta
Şurefai Sadiye
Hazretü'l-Kitava
Beldetü’l- Kitava: Kitava Şehri
El- Kûfe, Irak'ta, Küfe "yuvarlak bir kum tepsi" anlamında
Emevîler, Abbasîler, Buveyhîler, Hamdanîler
Medinetü'l- Küfe: Küfe Şehri
El-Şaş, zamanımızda bu şehre Taşkent denilmektedir.
Abbasîler, Samanîler, Çağatay Hanları,
Beldetü'l- Şaş: Şaş Şehri,
Medineti Şaş: Şaş Şehri
Erdebil, Azerbaycan'da
Abbasîler, Benî- Saç, İlhanlılar, Çağatay, Atabeyler, Celâyirliler, İran Şahları
Dârü'l Erşid
Erzincan, Akkoyunlular, Benî Eratna, Celâyirliler, Danişmendiler, Îlhanlılar, Karamanoğulları, Mengücüklüler, Rum Selçukluları, Timurîler, Saltuklar, Osmanlılar
Dâru'n-Nasr: Yardıma Mazhar Ev
Erzurum, Anadolu, Selçukluları, Benî Eraüıa, Îlhanlılar, Saltuklular, Osmanlılar
Dârü'l- Celâl- Büyüklük Evi
Esterebâd, Mazenderan'dadır.
Ziyarîler, İran Moğollan, Serbedarîler, Timurîler, İran Şahları
Dârü'l- Mü'minîn: Mü’minler Evi
Medineti Esterebâd: Esterebâd Şehri
Fas, Afrika'nın kuzey-batısında
İspanya Ermevîleri, Murabitîler, Muvahhidler, Merinler, Mursiyeler, Osmanlılar
Hazret-i Fas
Medineti Fas: Fas Şehri
Fetih Abâd, Bengal'dedir
Delhi İmparatorları, Bengal Kralları
Dârü'n-Nasr: Yardım Evi
Fetih Pur, Hindistan'da Agra yakınındadır.
Delhi İmparatorları
Dâru's-Saltanatu’l- Fetih Pur: Saltanat Evi Pur
Finiz Abâd, Bengal’de
Bengal Kralları
Firuz Abâdi'l- Mahrusa: korunmuş Firuz Abad
El- Beldeti Firuz Abâd
Hazreti Firuz Abâd
Gazne, Afganistan'da
Gaznevîler, Harizmîler, Delhi Kralları, Barakzailer
Beldetü'l-Gazne: Gazne Şehri
Beledi Gazne
Gırnata, İspanya'da
İdrisîler, Zirîler, Benî Nasr, Benî Humud, Murabitîler
El- Hamra
Medineti-Gırnata: Gırnata Şehri
Halep, Abbasîler, Emevîler, Hemdanîler, Zengîler, Eyyubîler, Fatimîler, Mirdasîler, Memlûllüler, Celâyirliler, Osmanlılar Halebu'l- Mahrûsa: Korunmuş Halep Halebu'l- Şehba: Beyaz Halep Medineti Halep: Halep Şehri
Hamat (Hama), Suriye'de
Eyyubîler, Memlûklüler
Hamatu'l-Mahrûsa: Korunmuş Hama
Harbin (Harput), Artuklular, Çağatay, İran Moğolları, İlhanlılar, Osmanlılar
Dârü'l- Fevz: Selâmet Evi
Hısnı Ziyad: Ziyad Kalesi
Haydar Abâd, Hindistan'da Deccan bölgesidir.
Delhi Sultanları
Dârü'c- Cihat- Haydar Abâd
Ferhunde- Haydar Abâd
Bünyad- Haydar Abâd
Hukand, Tatary’dedir.
Mahallî Sultanlar
Dârü's- Saltanati'l- Hukand
Lâtif- Hukand
Dârü'l- Mülk: Saltanat Sarayı
Huttan, Türkistan'da
İran Moğolları
Lâtif Huttan
Hârizm, Altınordu, Çağataylar, Timurîler
Dâru's- Saltana: Saltanat Sarayı
Dârü'l- Mübarek Hârizm
Beldetü'l-Hârizm: Hârizm Şehri
Dârü'l-İslâm Hârizm: İslâm Evi Hârizm
Madenü'l- Füzelâ Hârizm
Hoy, Azerbaycan’da
İran Moğolları, Altınordu, Celâyirliler, İran Şahları
Dâru's- Safa Hoy: Saga Evi Hoy
İsfahan, Abbasîler, Tahirîler, Büveyhîler, Selçuklular, İlhanlılar, Karakoyunlular, Timurîler, Çağatay ve İran Şahları
Dârü'l- Âmân: Güven Evi
Dâru's- Saltanati'l- İsfahan: Saltanat Evi, Sarayı İsfahan
İstanbul, Osmanlılar
Dâru's- Saltanati'l: Aliyye Yüksek Saltanat Evi, Sarayı
Dâru's- Saltanati'l- Seniyye
Dersaadet: Saadet Kapısı
Kâbil, Afganistan'da
Delhi İmparatorluğu, İran Şahları, Duranîler, Barakzaîler
Dâru’s- Saltanati’l-Kâbil: Saltanat Evi, Sarayı Kâbil
Dârü'l- Mülk Kâbil: Saltanat Evi Kâbil
Kal'a-i Câber, Rakka ile Balis arasında, Fırat Nehri nin sol kıyısında bir kale arasında, Fırat Nehri'nin sol kıyısında bir kale olup eski ismi Devser'dir. 499'da Sultan Celâlü'd-Devle Melikşah tarafından alınmıştır.
Anadolu Selçuklu Devletinin kurucusu Süleyman Şah b. Kutalmış 5 Haziran 1086 senesinde Halep civarında şehadetinin karıştırılmış olmasından meydana gelen bir rivayete zemin olmuştur. Şöyleki: Türk Mezarı, Osman Bey'in büyük babası Süleyman Şah Fırat'ı geçerken boğulup gömüldüğü yer sayılmaktadır.
Hattâ bu mezar II. Abdülhamit tarafından mükemmel bir tarzda onarılmışür. 20 Teşrinievvel (Ekim) 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Fransa arasında imzalanan Ankara Itilâfnâmesi müzakereleri sırasında, Türk Mezarı Abidesi’nin orada bulunması dolayısıyla muahedenin 9. maddesi hükmüne göre, Türkiye sınırı 100 km. kadar uzakta ve Suriye arazisi içinde olmasına rağmen, orası Türk toprağı sayılmış ve burada muhafız bulundurmak ve bayrak çekmek hakkı Türkiye'ye verilmiştir.
Eyyubîler
Kal'atü'n-Necm, Suriye'nin kuzeyinde, Fırat Nehri'nin sağ kıyısında. Ortaçağda Mezopotamya'ya giden kervanlar buradan geçerdi.
Ünlü Köprüsü'nün Hazret-i Osman tarafından yapılmış olduğu rivayet edilmektedir.
Eyyubîler
Kal'ati Eyyub, Calatayud, İspanya da
Calatayud Kralları (Endülüs Tevâif-i Mülûkü)
Kandahar, Afganistan'da
Timurîler, Delhi İmparatorluğu, İran Şahları
Dâru's-Saltanati'l- Kandahar- Saltanat Evi, Sarayı Kandahar
Kayırvan (el- Kayman), Tunus'ta (Afrika)
Fatimîler, Ağlebîler, Benî Zirî
İzzü’l- İslâm: İslâmın izzet ve şerefi
Kâşan, İran'ın Iraki- Acem dahilinde İsfahan’a 3 günlük ve Rum'a 12 fersah uzaklıkta bulunan eski bir şehir olup Halife Harunü'r Reşid in eşi Zübeyde tarafından ihya edilmiş olduğu söylenmektedir.
İran Moğolları, Muzafferîler, Timurîler, Çağatay Hanları, Akkoyunlular, Karakoyunlular, İran Şahları
Dârü'l- Müminin- Kaşan: Müminler Evi Kâşan
Medineti Kâşan: Kâşan Şehri
Kaşgar, Doğu-Türkistan'ın en önemli merkezlerinden biridir.
Türkistan Hakanları, Osmanlılar, Atalikler, Çağataylar
Lâtif- Kaşgar: Hoş Kaşgar
Dâru's- Saltanati'l Kaşgar: Saltanat Evi, Sarayı Kaşgar
Kayseri, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar, Anadolu Tevaif-i Mülûkü
Medineti Kayseriye: Kayseri Şehri
1. Dârü'l- Feth
2. Dârü'l- Mülk: Saltanat Sarayı
Birincisi, Sultan I. Alâeddin'in fetihlere burada hazırlandığı, İkincisi de Konya'dan sonra merkez olduğu için bu unvanları almıştır.
Kazvin, Irak-ı Acem'de Tahran'dan 150 km. uzaklıkta, Elburuz Dağlarının güney eteğinde, 1.320 metre yükseklikte bir şehirdir.
Abbasîler, Büveyhîler, İran Moğolları, Muzafferîler, Çağataylar, Ce- lâyirler, Timurîler, İran Şahları
Dâru's-Saltanati'l- Kavin: Saltanat Evi, Sarayı Kazvin Dârü'l-Bab- Kazvin
Kemah, Akkoyunlular
Dârü'l- Mescid: Mescit Evi
Keşmir, Himalaya'nın kuzey-bau kısmı üzerindedir. 135 km. uzunluk ve 3240 km. genişliğindedir.
Keşmir Kralları, Duranîler
Hıtta-i Keşmir: Keşmir Bölgesi
Kırım, Altmordu, Osmanlılar, Kırım Hanları
Kırımü'l- Mahrtısa: Korunmuş Kırım
Beldetü'l- Kırım: Kırım Şehri
Kirman, İran'da bir eyalet merkezidir.
Abbasîler, Emevîler, Atabeğler, İlhanlılar, Muzafferîler, Çağataylar, Timurîler, Akkoyunlular, İran Şahları Medineti Kirman: Kirman Şehri
Beledi Kirman: Kirman Şehri
Dârü'l- Âmân Kirman: Emniyet yeri Kirman
Kirmanşah, İran Yaylası'nı güney- batıya çeviren dağlar arasında bulunan bir şehir.
İran Şahları
Beldeti Kirmanşah: Kirmanşah Şehri
Dârü'd- Devleti Kirmanşah: İmparatorluk yeri Kirmanşah
Konke, İspanya'da,
Murabitler
Medineti Konke: Konke Şehri
Konya, Anadolu Selçukluları, Anadolu Tevaif-i Mülûkü, İlhanlılar, Karaman-oğulları, Anadolu Selçukluları, Osmanlılar
Dârü'l- Mülk: Saltanat Sarayı
Kortoba, İspanya'da
Abbasîler, Endülüs Emevîler, Murabitîler, Benî Cümhur
Medineti Kortoba:- Kortoba Şehri
Kum, İran'da,
Abbasîler, Samanîler, Büveyhîler, Çağataylar, Timurîler, Tahirîler, Akkoyunlular, İran Şahları
Dâru’s- Saltana Kum: Saltanat Sarayı Kum.
Lâdik, Anadolu'da, sularının güzelliği ve bolluğu, mansulatının çok ve iyi oluşu sayesinde Rum’un Anadolu Dimaşkı unvanını almıştı. Anadolu Selçukluları, İnançoğulları
Medineti Lâdik: Lâdik Şehri
Lahcan, İran'da
Timurîler, Karakoyunlular, İran Şahları
Dârü'l- Mimiz Lahcan
Lahor, Pakistan'da
Iran Şahları, Delhi İmparatorluğu, Duranîler
Dâru'l- Hilâfe Lahor: Hilâfet Evi Lahor
Dâru’s- Saltanati’l- Lahor: Saltanat Evi Lahor
Beldeti Lahor: Lahor Şehri
Lülüe, Önceleri Bizans İmparatorluğu nun en önemli yeri iken bugün Ulukışla'nın doğusunda bulunan Hasangazi isminde bir köydür. Anadolu Selçukluları, İran Moğolları
Medineti Lülüe: Lülüe Şehri
Malatya, Anadolu Selçukluları, Danişmentler
Dârü'l- Rifat: Asalet ve üstünlük evi
Medine t-i Malatya: Malatya Şehri
Mardin, Abbasîler, Arttıklar, Akkoyunlular, Eyyubîler, İlhanldar, İran Şahları, Karakoyunlular, Osmanlılar
Mardinü'l-Mahrusa: Korunmuş Mardin
Medinetü'l-Atîka, Dicle Nehri'nin sağ tarafında Bağdat şehrinin bir mahallesi idi. Burası Bağdat binasından evvel vardı.
Abbasîler, Emirü'l-Ümera, Emevîler
Medineti Mayorka, Ispanya'nın doğu kıyısı karşısında en büyük adadır.
Muvahhidîler, Mayorka Kralları
Medineti Mayorka: Mayorka Şehri
Medinetü'l- Mütevekkiliyye, Iraki Arab'da
Abbasîler, Emirü'l-Ümera, Tahirîler
Medinetü'l-Mütevekkiliyye: El- Mütevekkiliyye Şehri
Malka, Malaka, Ispanya’da,
Hudidler, İdrisîler, Muvahhidîler, Granada Kralları
Medineti Malka: Malka Şehri
Meraga, Azerbaycan'ın eski İdare Merkezi
Benî Saç, İlhanlılar, Celâyirler, Akkoyunlular, Iran Şahları
Medineti Meraga: Meraga Şehri
Meragatü ' 1-Mâmûr e
Merakeş, Fas ülkesi şehirlerindendir.
Murabitîler, Muvahhidîler, Merimler, Muradîler, Şurefai Sadiyeler, Şurefai Fulaliler
Medineti Merakeş: Merakeş Şehri
Merakeşü'l-Mahrusa: Korunmuş Merakeş
Merv, Türkistan'da, Büyük Selçuklular zamanında gelişü. Sultan Sencer burasını merkez yaptı.
Abbasîler, Emenler, Tahinler, Selçulular, Şeybanîler, Saffarîler, Timurîler, İran Şahları
Medineti Merv: Men' Şehri
Miltan, Hindistan'da, bir Arap Merkezi, Hindistan'da İsâmiyetin ileri karakolu rolünü oynadı.
Delhi İmparatorları, Duranîler
Dârü'z- Zehep: Altın Evi
Dârü'l-Amân Miltan: Emniyet yeri (evi, sarayı) Miltan
Mürsiye, İspanya'da Segura (Beyaz Irak) Irmağı'nın suladığı Mürsiye bahçelerinin ortasında bir şehirdir.
Murabitîler, Muvahhidîler, Mürsiye Kralları
Medineti Mürsiye: Mürsiye Şehri
Niğde, Moğollar, Karamanoğulları
Dârü'l- Pehlivaniye: Pehlivan Evi
Nihavent, İran'ın eski Hemedan Eyâleti dahilindedir, 1931'de Fransız Arkeolog Contenau'nun yaptığı kazı sonucunda, burasının tarih öncesi devirlerden beri iskân edilmiş olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Abbasîler
Medineti Nihavent: Nihavent Şehri
Niksar, Tokat İli'ne bağlı çok şirin bir yerdir, 1083(476)'da burası Sultan Melik Gazi tarafından alındı.
Danişınentliler, İlhanhlar
Dârü'l-İkbal Niksar: İkbal Evi Niksar
Nusaybin, Mardin'e bağlı olup 75 km. uzaklıktadır. Birinci Cihan Harbi'ni takip eden mütareke devrinde şehir İngiliz ve Fransız kuvvetleri tarafından işgal edilmiş. Ankara Muahedesi'nin 21 Teşrinievvel (Ekim) 1921 imzasından sonra Türkiye'ye iade edilmiştir.
Abbasîler, Emevîler, Hamdanîler, Ukaylîler, Mervanîler, Zengîler, Eyyubîler, Atabeyler
Medineti Nusaybin; Nusaybin Şehri
Nişabur, Horasan'ın 4 başşehrinden (Nişabur, Merv, Herat ve Belh) en önemlisi ve Ortaçağda İran şehirlerinin en büyüklerinden biridir. Burası Erdeşir’in oğlu I. Şahpur tarafından kurulmuştur. Abbasîler, Gaznevîler, Samanîlcr, Selçuklular, Timuriler, İran Moğolları, İran Şahları, Hârizmler
Medineti Nişabur: Nişabur Şehri
Ordu-yu Humâyûn, Osmanlı Padişahı II. Mustafa 1109 senesinde ordu ile Rusya seferine çıkuğı zaman kurmuş olduğu kampur.
Osmanlılar
Palarm, Sicilya'da,
Sicilya Kralları, Benî Ağlep
Medineti Palarm: Palarm Şehri
Patnah, Bengal'de,
Delhi İmparatorluğu
Mustakarrü'l-Mülk- Patnah: Krallığın istirahat yeri Patnah Azim Ahâd Patnah
Re'sü'l -Ayn, Türkiye Suriye arasında bir hudut şehridir.
Abbasîler
Reşt, İran'da, Gîlan eyaletinin merkezidir. Doğuda, Siyahrudbar veya Sayga- lan ve baüda Govher-rud adını taşıyan iki küçük nehrin arasındadır.
İran Moğolları, Akkoyunkılar, İran Şahları
Dârü'l- Mürz Reşt: Sınır Bölgesi Reşt
Rey (el-Muhammediye), İran’da,
758-768(l41-152)'de Mehdi, Rey şehrini "Muhammediye" ismi ile yeni baştan inşa etti.
Abbasîler, Emevîler, Büyük Selçuklular, Gaznevîler, İran Moğolları
Saharnapur, Hindistan’da,
Delhi İmparatorluğu
Dâru's- Sürür: Mutluluk Yeri
Sakaliye, Sicilya'da,
Fatimîler, Ağlebîler
Medineti Sakaliye: Sakaliye Şehri
Samasur (Maden Samasur), Anadolu Selçukluları,
Medineti Samsur: Satnsur Şehri
Samsun, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar,
Dâru'l- Sugr: Hudut Evi
Medineti Samsun: Samsun Şehri
Sebte (Sabta), Afrika'nın kuzey-batısında ve kendi adı ile tanınan Cebel-i
Tarık Boğazı kıyısındadır.
Emevîler, Benî Humud, Muvahhidîler, Muravîler, Benî Merin, Huriler,
Medineti Sebte: Sebte Şehri
Mahrusa-i Sebte: Korunmuş Sebte
Sarakusta, İspanya'da
Benî Hud, Muravîler
Medineti Sarakusta:-Sarakusta Şehri
Satganon, Bengal’dedir.
Delhi Sultanları
Hazreti Satganon
Arsa Satganon
Sebzevar, Horasan’da, Nişabur'un batısında, 103 km. uzağındadır.
İlhanîler, Serbadariler, Timuri Yasalları
Medineti Sebzevar: Sebzevar Şehri
Semerkant, Türkistan'da,
Abbasîler, Tahirîler, Samanîlıer, Büyük Hakanlar, Türkistan
Hakanları, Hârizm, Timurîler, Şeybanîler
El- meşrik Semerkant
Medineti Semerkant: Semerkant Şehri
Medinetü'l- Mahfuza Semerkant: Muhafaza edilmiş şehir
Surra min raa, Irak'tadır. Bugünkü Semerra şehridir.
Abbasîler, Büveyhîler,
Surra min Mülkeha
Sağnak, Gürcistan'dadır.
Beledi Sağnak: Memleketi Sağnak
Sicilmasa, Fas'ta, Fas'ın takriben 315 km. güney-doğusunda Büyük Sahra kenarındadır.
İspanya Emevîleri, Murabitî, Muvahhidîler,
Benî Merin.
Beledi Sicilmasa
Hazreti Sicilmasa
Medineti Sicilmasa: Sicilmasa Şehri
Simnan, İran'da, Hemedan'dan Horasan'a giden anayol üzerinde, Tahran ile Damgan arasında
Büveyhîler, Timurîler, Çağatay, İran Şahları
Medineti Simnan: Simnan Şehri
Sinop, Anadolu Selçukluları, Anadolu Tevaif-i Mülûki, İlhanlılar, İsfendiyar Oğulları
Lezûetu'l- Uşşak: Aşıklar Adası
Sipihr, Dâru’n- Nasr: Yardım Evi
Dâru'l Sugr: Hudut Evi
Sircan, Kirman a yakın bir yerdedir. Vakdyle Kirman ın İdare Mekezi idi.
Büveyhîler, İran Moğolları
Sivas, Anadolu Selçukluları, Alünordu İran Moğolları, Karamanlılar
Dârü'l- Ulemâ: Alimler Evi
Dârü'l- Alâ: Yücelik Evi
Medineti- Sivas: Sivas Şehri
Siirt, İlhanlılar, Akkoyunlular,
Medineti Siirt: Siirt Şehri
Surat, Hint Cüceratı'nda
Delhi İmparatorluğu
Bender Mübarek Surat
Sunargaon, Bengal'de
Delhi Sultanları, Bengal Kralları
Hazret- Sunargaon
Celâl-Sunargaon
Sultaniye, Irak Acem'de
İlhanîler, Celâyiıiiler, Benî İncu, Timurîler, İran Şahları
Beledi Sultaniye
Dârü'l- Mülk Sultaniyye: Saltanat Evi Sultaniyye
Sultaniyyetü'l-Mâmüre: Onarılmış Sultaniyye
Şad-i Abâd, Hindistan'da
Ma! va ve Güce ra t Kralları,
Dârü'l- Mülk Şad-i Abâd: Saltanat Evi Şad-i Abâd,
Hazreti- Şad-i Abâd
Celâli- Şad-i Abâd
Şah Cihan Abâd, Hindistan'da Delhi İmparatorluğu'na aittir.
Delhi İmparatorluğu
Dârü'l-Hilâfe Şah Cihan Abâd: Hilâfet merkezi Şah Cihan Abâd
Şamahi, Celâyirler, Altınordu Şirvan Şahlar, Karakoyunlular, İran Şahları, Osmanlılar
Dâru's- Saltanati'l- Şamahi: Saltanat Evi Şamahi
Şehristan, İlhanlılar
Ruşdu Şehristan
Talanga, Hindistan’da
Delhi Sultanları
Melik Talanga
Taberistan, Elburuz Dağları’nın kuzeyinde, İran’ın Mazenderan Eyaleti'ne verilen isimdir.
Abbasîler, İran Şahları
Dârü’l-Mülk Taberistan: Saltanat Evi Taberistan
Tağlakpur, Bengal'de
Delhi Sultanları
Arka Tağlakpur
Nüzhet Tağlakpur
İklim Tağlakpur
Tahran, Celâyirliler, İran Şahları
Dâru's- Saltanati'l- Tahran: Saltanat Evi Tahran,
Dâru'l-Hilâfeti't-Tahran: Hilâfet Evi Tahran
Taiz, Yemen'de
Eyyubîler, Benî Resul, San'a İmamları
Hıns Taiz: Taiz Kalası
Taraz, Türkistan’da
İlig Hanlar, Samanîler
Beledî Taraz
Tattah, Hindistan'da
Delhi Sultanları, Duranîler
Dârü'c- Cihad Tattah: Savaş Yeri Tattah
Tartusa, İspanyada
Tartusa, Dania Kralları
Medineti Tartusa: Tartusa Şehri
Tebriz, İran'da
Dâru's-Saltanati Tebriz: Saltanat Eri Tebriz
Medineti Tebriz: Tebriz Şehri
Tekrit, Dicle'nin sağ kıyısındadır.
Medineti Tekrit: Tekrit Şehri
Tercan, Erzurum'un güney-batısındadır.
İran Moğolları
Dârü'l- Âmân Tercan: Emniyet yeri Tercan
Tel Ermen, (Koçhisar, Kızıltepe), Düneysir’in doğusundadır.
Artuklar, Mervanîler,
Tiflis, Gürcistan'da
Zentler, Abbasîler, Emevîler, İran Moğolları, İran Şahları, Osmanlılar
Şehri Tiflis
Medineti Tiflis: Tiflis Şehri
Tilimsan, Cezayir'de
Muvahhidî, Marinîler, Ziyanîler, Osmanlılar
Medineti Tilimsan: Tilimsan Şehri
Tirmiz, Özbekistan'ın güneyinde, Amuderya'nm kuzey-doğusunda
Abbasîler, Samanîler, Çağataylar, Timurîler
Mediııetü'r- Rical Tirtniz: Erkekler Şehri Tirmiz
Tokat, Benî Eratna, İran Moğolları, Osmanlılar
Dâru’n- Nusret: Yardım Evi
Tuleytıla, Toledo, İspanya’da Madrid'in 91 km. güney-doğusunda
İspanya Kralları, Toledo Kralları
Ucayin, Hindistan'da
Delhi Sultanları
Dâru’s-Sah
Udapur, Hindistan'da
Delhi Sultanları
Mehmed Abâd
Urfa (Ruha, Edessa), Güney-doğu Anadolu'da, Diyarbakır'ın 145 km. güney batısında, 2 tepe arasındadır.
Emevîler, Abbasîler, Eyyubîler, Osmanlılar
Utrar (Otrar), Türkistan'da
İran Moğollan, Çağataylar
Medineti Utrar: Utrar Şehri
Beled Utrar
Beledeti Utrar
Yezd, İran'da, İsfahan'ın 329 km. güneydoğusunda
Timurîler, Çağataylar, Atabeğler, Akkoyunlular, İran Şahları
Dârü'l- İbade Yezd: İbadet Evi Yezd
Zehra (Ez- Zehra), Ispanya'da Cordova yakınında
İspanya Emevîleri
Medinetü'z- Zehra: Zehra Şehri
Zencan, İran'da
İran Şahları
Dâru's- Saadet Zencan: Mutluluk yeri Zencan
Zerenc, Sicistan'da
Emevîler, Abbasîler, Saffarîler, Tahirîler, İran Moğollan
Medineti Zerenc: Zerenc Şehri
BİBLİYOGRAFYA
AHMET HAMİT - MUSTAFA MUHSİ, Türkiye Tarihi, İstanbul, 1926.
AHMET TEVHİT, Meskûkât-ı Kadime-i İslamiye Katalogu
ADNAN ERZİ, "Türkiye Kütüphanelerinden Notlar ve Vesikalar I", Belleten Cilt XIV, Sayı 53, 1950.
ANTONIO PRIETS, Y. Vives les Reyes de Taifas, Madrid, 1926.
----- , Daire-i el-Maarif el-Islâmiye, Cilt 5.
EMİR ŞEKİP ARSLAN, Hidasat el- Tarih el-Endülüs, Lübnan, 1983.
E. VON ZAMBAUR, Die Münzprägungen des Islams, Wiesbaden, 1968. , Hatib-i Bağdadi, Cilt 1.
HALİL EDHEM, "Anadolu'da İslâmi Kitabeler", Tarih-i Osmanî Encümeni
Mecmuası, 5, Numara 27.
---- , T.O.E.M., Cilt 1 Karamanoğulları.
---- , İslâm Ansiklopedisi, Cilt 2,3,6,7,12/1,13.
İBRAHİM H. KONYALI, Alanya, 1946.
İBRAHİM-CEVRİYE ARTUK, İstanbul Arkeoloji Müzesi Teşhirdeki İslâmi Sik-keler Kataloğu,1974.
---- , İbn el-Esir, el-Kâmil Fi't Tarih, Cilt 5.
---- , İbn el-Batuta Seyahatnamesi 2. Tab'ı, 1322 Mısır Basması, Cilt 1.
---- , ibn el- Batuta Tuhfet el-enzar fi Garaib el- Emsar ve Acaib el-Esfar, 2.
Tab'ı, Cilt 2, Mısır, 1322.
İSMAİL GALİB, Takvim-i Meskûkât-ı Selçukiyye, 1307.
KADI AHMET NİĞDELİ, El-Veled el-Şefık, Fatih Kütüphanesi, Numara 4519.
S. LANE-POOL, Düvel-i İslâmiye, Mütercimi Halil Edhem, İstanbul 1927.
---- , Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası, Denizli.
W.H. VALENTINE, Modern Copper Coins of the Muhammedan States, London, 1911.
---- , Aynı Eser, Part 1 ve 2, 1322, London, 1914.
YAKUT-U HAMAVÎ, Mucemu'l-Buldan, Beyrut, Darsadır, Cilt 2.