“Kitâbu Mesâlihi'l-Müslimin ve Menâfi-u'l-Mu minin" yayınlayan Prof. Yaşar Yücel D. T. C. F. Basımevi, Ankara 1980.
Prof. Y. Yücel Kitâb-ı Müstetâb'ı yayınlarken paralel bir metin olan esere rastlamış ve tek muhtemel orijinal nüshanın Konya Yusuf Ağa kitaplığında bulunduğu anlaşılarak neşre hazırlanmıştır [*]. Kitâbu Mesâlihi’l-Müslimin XVII. yüzyıl Osmanlı Devlet düzenine ait ilginç bilgiler getiren bir kaynak çalışmasıdır.
Girişte eserin içeriği geniş bir biçimde özetlenip eser hakkında mufassal, malûmat verildikten (s. 1-41) sonra (s. 41-44) arası metinde geçen terimlerin indeksi çıkartılmıştır. Bundan sonra tıpkıbasım yer almaktadır.
Osmanlı devlet ve toplum hayatında ı6ncı yüzyıldan sonra hissedilen bunalım dolayısıyla devlet adamı ve bürokratlar padişahlara veya sadrazamlarına risa’leler ve lâyihalar sunuyordu. Bunlar bir yerde klasik nasihatnâme türünde eserler olmakla beraber, önemli farkı çağda; bunalımın üzerinde çok durup bunun nedenlerine işaret etmeleri ve teferruatlı tasvirler yapmalarıdır. İşte Kitâbu Mesâlihi’l- Müslimin yeni bulunan bu tür ilginç raporlardan biridir. Muhtemelen bir sadrazama sunulmuştur. Bu nedenle neşri ve incelenmesi XVII nci yüzyıl tarihimiz için önemli bir katkıdır.
Bu eser Prof. Y. Yücel’e göre 1639-40 tarihlerinde kaleme alınmış ve sadrazam Kemankeş Kara Mustafa Paşa’ya sunulmuştur, (s. 4-5) Risale 52 babdan meydana gelmektedir. Eserde kopuk, eksik sahifeler de vardır. Prof. Yücel’in ön incelemesi ile birlikte bu risale Osmanlı tarihinin araştırılması gereken bir dönemi için aydınlatıcı kaynaklardan biridir.