ISSN: 0041-4255
e-ISSN: 2791-6472

Ahmet Acıduman1, Şehriyar Şems2, Berna Arda3, Gürhan Kırilen4

1Ankara University, Faculty of Medicine, Department of History of Medicine and Ethics, Ankara/TÜRKİYE
2Şems Health, Ankara/TÜRKİYE
3Ankara University, Faculty of Medicine, Department of History of Medicine and Ethics, Ankara/TÜRKİYE
4Ankara University of Languages and History-Geography, Department of Eastern Languages and Literatures, Department of Sinology, Ankara/TÜRKİYE

Anahtar Kelimeler: Tānksūḳnāme-i Īlḫān der Funūn-i ʿUlūm-i Ḫaṭāʾī, Faḍlu-llah Reşīdu’ddīn, Olcāytō Ḫudābende, Hitay tıbbı, İlhanlı hanedanı, Tıp tarihi.

Özet

Tānksūḳnāme-i Īlkhān der Funūn-i ʿUlūm-i Ḫaṭāʾī Orta Çağ’da İslam coğrafyasında yazılmış nadir resimli tıp kitaplarından ve aynı zamanda o dönemde İslam dünyasında Hitay tıbbına ait Çinceden Farsçaya çevrilmiş en nadir eserlerden birisidir. Tānksūḳnāme Olcāytū Ḫudābende (1304-1317) 1304’te hükümdar olduktan sonra, Faḍlu-llah Reşīdu’d-dīn b. ʿİmādu’d-devle Ebū’l-Ḫayr’ın (1247-1318) emriyle tercüme edilmiştir. Tānksūḳnāme-i Īlkhān’ın en nadide, muhtemelen tek nüshası İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Ayasofya Koleksiyonunda, No. 3596’da bulunmaktadır. Eser dört cilt/kitaptan oluşsa da elimizde sadece birincisi bulunmaktadır. Bu nüsha Muḥammed b. Aḥmed b. Maḥmūd Ḳıvām (Ḳavvām) el-Kirmānī tarafından 20 Şaʿbān 713/10 Aralık 1313’te Tebriz’de İlhanlı hanedanının İran’daki sekizinci hükümdarı Olcāytū Ḫudābende’nin saltanatı sırasında kopyalanmıştır. Tānksūḳnāme-i Īlkhān der Funūn-i ʿUlūm-i Ḫaṭāʾī’nin ilk cildi, Çince asıllarına uygun olarak insan anatomisi üzerine yazılmış bölümler ve çizilmiş resimler içermektedir. Bu çalışmanın amacı bu kitaptaki anatomik bilgilerin sunulması ve Orta Çağ İslam tıbbının klasik bilimsel anatomik bilgileriyle karşılaştırılarak değerlendirilmesidir.