Osmanlı Devleti’nde Nüzul Vergisinin Teşkili ve Gelişimi: XVI-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Ekonomisini Nüzul Vergisi Üzerinden Değerlendirmek
Süleyman Polat
Dumlupınar Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü
Anahtar Kelimeler: Nüzul Vergisi, Osmanlı Askeri-Mali Tarihi, Sefer İaşesi, XVI. yy Osmanlı Devleti, Vergi Mükellefiyeti
Özet
Osmanlı Devleti'nde sefer ihtiyaçlarını karşılamak için zaman içerisinde çeşitli vergiler uygulamaya konulmuştur. Bunların en bilineli ve en eskisi avarız vergisidir. Literatürdeki bilgilere göre, Osmanlı Devleti'nde avarız vergisinin sefer ihtiyaçlarının karşılanmasında yetersiz kalmasının ardından, nüzul vergisi alınmaya başlanmıştır. Bu kapsamda nüzul vergisi avarız türü vergilerin ilk örneklerinden olması dolayısıyla önemlidir. Ancak bu verginin hangi koşullarda, hangi zaman diliminde Osmanlı Devleti tarafından uygulanmaya başlandığı konusunda verilen bilgiler ya güncel değildir ya da tutarsızlıklar içermektedir. Bu çerçevede yapılan çalışmada -arşiv belgeleri kullanılarak- nüzul vergisinin Osmanlı vergi sistemi içerisinde gelişiminin tespiti aranacak, verginin hangi tarihte nasıl tarh ve tahsil edildiği belirlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca bu tespitler ortaya konulduktan sonra verginin gelişimi Osmanlı askerî-malî ve ekonomi tarihi içerisinde değerlendirilecektir.