Giriş
Afyonkarahisar’ın güneybatısında Dinar ilçe merkezinin batısından Acıgöl’e doğru uzanan alanda 2013-2016 yılları arasında çalışmalar yapılmıştır (Harita 1)[1] . Bu çalışmalar sırasında çok sayıda hilal biçimli ağırlık ve az sayıda piramidal ağırlık tespit edilmiştir. Hilal biçimli olanlarını MÖ II. bin yıla tarihleyebileceğimiz bu ağırlıklar bölgenin üretim ve ticaret faaliyetlerinin anlaşılmasına katkı sağlayacaktır[2] . Bu çalışmamızda sözü edilen 4 araştırma sezonunda, bölgede yüzeyde tespit ettiğimiz buluntular değerlendirilecektir.
Araştırma yaptığımız alan Büyük Menderes Nehri havzasının doğusundadır ve kabaca bir dörtgeni andırmaktadır. Kuzey ve kuzeydoğuda Bozdağ, Işıklı Göl ve Akdağ, güneydoğu ve güneyde Söğüt Dağı ve Acıgöl, batıda Beşparmak Dağı tarafından çevrelenen bu alanın kuzeydoğusunda Dinar ilçe merkezi çevresinden Işıklı Gölü’ne doğru Büyük Menderes Nehri’nin ilk kaynakları uzanır (Harita 1). Bu alanda Dinar ilçesinin güneybatı yarısı ile Evciler, Başmakçı ve Dazkırı ilçeleri yer alır. Bu havzayı çevreleyen ve diğerlerine göre daha büyük olan dört büyük yerleşme vardır. Bunlar: Dinar Dikici Höyük, Evciler Kocahöyük, Dazkırı Ağılların Önü ve Başmakçı Yakaköy Kocahöyük’tür. Kapladıkları alanın büyüklükleri, çevrelerinin zirai açıdan uygun şartlara sahip olması ve üzerlerinde en erken dönemlerden itibaren hemen hemen kesintisiz iskan izleri veren bu yerleşmeler bulundukları havzanın önemli merkezleri olmalıydı. Bunlarda dikkat çekici bir özellik de her birinin üzerinde diğer dönemlere göre MÖ II. bin yıla tarihlenen buluntuların çok daha fazla tespit edilmesiydi.
2. Tekstil Üretimi ve Ticareti
Anadolu’da dokumanın tarihinin Neolitik Çağa kadar gittiği bilinmektedir[39 . İlk dokumalar keten gibi bitkisel liflerden üretilmiş, Kalkolitik Çağ’da ise dokumada koyun ve keçi yünü kullanılmaya başlanmıştır. Dokuma ürünlerine olan ihtiyaç bunların ticarette de önemli bir yer kazanmasına neden olmuş, zamanla yün işlenmesi ve elbise üretiminde yeni teknolojiler ve aletler kullanılmaya başlanmıştır[4] . Dokumalar: giysi, ölünün vücudunun örtülmesi, çuval üretimi, ticaret ve saklama kaplarını örtmek için kullanılmaktadır[5] .
Ürünlerin büyük ölçekte hareketliliği İlk Tunç Çağ’da (İTÇ) organize bir sistem içerisinde yürütülmeye başlanır[6] . MÖ IV. bin yılın sonu ve III. bin yılın başlarında hayvancılık uygulamalarında büyük değişikler göze çarpar. Bu durum yünün gelişimi ve üretimi ile ilgili olabilir. Üretimdeki bu belirgin büyüme kentleşmenin başlaması ve şehirlerin gelişmesine bağlı olarak tekstile olan talebin artmasıyla ortaya çıkmıştır. Tekstilin Tunç Çağı Akdeniz dünyası ve bölgesel ticaret ağlarının önemli ve ayrılmaz bir parçası olduğu anlaşılır[7] .
Tunç Çağı’ndan günümüze çok az kumaş kalıntısı geldiğinden dolayı bu dönemde üretilen kumaşın cinsi hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz. Keçi kılı ve ısırgan otu da tanımlanmış olmasına rağmen bu dönemde kullanılan başlıca hammaddenin keten olduğu anlaşılmaktadır. Bununla beraber tezgah ağırlıkları çok daha büyük miktarlarda günümüze gelir ve üretilen tekstilin çeşitliliği hakkında bilgi edinmek amacıyla kullanılır[8] .
MÖ II. bin yılın başlarına ait yazılı ve arkeolojik kaynaklar Mezopotamya, Anadolu, Ege, Mısır çevresinde gerçekleşen geniş bir uluslararası ticaretten söz eder. Bu belgelere göre Asssurlu tüccarlar (MÖ 1970-1715) kalay ve değerli kumaşların iletilmesini sağlamıştır. Ancak son yıllarda Anadolu içindeki Asurlu tüccarlar tarafından yönetilen yerel ticaret ürünlerinin yaygın döngüsünün ekonomik önemi fark edilmeye başlandı[9] . Bu ticaret üç ana ürünü içermekteydi: bakır, yerel olarak üretilen tekstil ve yün. Bu yerel ticarete katılanlar sadece Assurlu tüccarlar değildi. Ara sıra Anadolu kökenli profesyonel yün tüccarlarına da rastlanmaktadır. Ancak yazılı belgeler Assurlu tüccarların yün ticaretinde büyük bir üstünlüğe sahip olduğunu gösterir[10]. Yazılı metinlerin birçok yerinde tekstil ve tekstil ürünleriyle ilgili bilgiler geçmesine rağmen yerel üretimin organizasyonu hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Buna rağmen Assurlu tüccarların varlığı, yabancı tüccarların uygun ekonomik şartlardan yararlanabileceklerine ve siyasi ve sosyal bakımdan seçkin bir konumda olmalarına işaret eder[11]. Anadolu tekstilini yorumlamak için bu sosyoekonomik çerçeve göz önünde bulundurulmalıdır[12].
Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Kaneš yerleşmesinden sonra en çok ürünün geldiği pazar yerlerinden birisi Purušhaddum’dur. Burası, başlangıç noktası Durhumit olan bakır ticaret rotası üzerinde yer almaktaydı[13]. Metinlerden yola çıkarak Purušhattum’un Anadolu’daki en büyük yün üreticisi olduğu, Luhuzaddiya ve Tišmurna’nın isimlerinin bu yerleşmeyle beraber sayılabileceği düşünülmektedir[14]. Bu dönemde büyük miktarda yün Orta Anadolu’da yer alan saraylar ve merkezi pazarlar sistemi içerisinde, ortak ticari girişimler tarafından alınıp-satıldı[15]. Doğuda veya Durhumit’te elde edilen yün, bakır ile değiştirilip daha sonra satış için Purušhattum’a gönderildi. Aynı zamanda, bakırla yün almak ve Purušhattum’da gümüş için yün satmak mümkündü[16].
Son yıllarda Purušhaddum’un Bolvadin ilçesi sınırlarında yer alan Üçhöyük yerleşmesi ile lokalizasyonu üzerinde durulmaktadır[17]. Bu eşitlik kabul edilecek olursa, Dinar-Dazkırı kesimindeki yerleşmelerin tekstil ağırlıklarının bu büyük ticari hareketlilik kapsamında değerlendirilmesi olasıdır[18]. Çünkü konumuzu teşkil eden Menderes Nehri çevresi yerleşmeleri ile Üçhöyük arasında Dinar-ÇölovasıÇay yolu üzerinden yaklaşık 100 km’lik bir mesafe vardır. Üçhöyük’ten güneybatı yönünde uzanan bu yol Çay-Pazarağaç çevresinden sonra Oynağan Mezarlık, Hasanlı Höyük, İsmail Höyük, Alparslan Höyük, Küçük Çataltepe, Akgün Tepe Höyük gibi büyük MÖ II. bin yıl yerleşmeleri üzerinden Dinar Dikici kesimine bağlanmaktadır[19].
Eski Assur belgelerinde Anadolu’da ince bir kumaşın (raqqutum) fiyatı 30 šekel; 1 koyun 2 šekel; 1 kg rafine edilmiş bakır 2 šekel; 1 kg kalay 28 šekel; düşük kalite bir kutānum- kumaşı 12 šekel; iyi kalite bir kutānum- kumaşı 20 šekel; bir abarnium-kumaşı 25 šekel; bir kilo sıradan yün 1/3 šekel olarak verilmektedir[20].
MÖ II. bin yılın ikinci yarısında da tekstil ürünleri sadece yerel halkın ihtiyacını karşılamak için değil aynı zamanda ticaret ve değişim amacıyla da üretildi[21]. Hitit belgelerinde tekstil üretimi ile ilgili kayıtlar vardır. Metinlerde dokumacılık ve terzilikle ilgili dokumacıların başı, erkek terzi, kadın terzi, erkek dokumacı, dokumacı kadın gibi meslek adları ve ünvanların geçmesi bu duruma örnek gösterilebilir[22]. Hitit arazi bağış belgelerinde karşımıza çıkan kalifiye tekstil işçiliği bu dönemdeki kurumsal organizasyonun kanıtı sayılmaktadır. Bu dönemde dokuma ve tekstil üretiminin sadece belli bir grubun işi olmadığı, halkın da kendi evlerinde bu faaliyetlerde bulundukları anlaşılmaktadır[23]. Hitit belgelerinde mal ve mülk dokümanlarının arasında diğerleriyle beraber çok sayıda koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanlar ile çiftliklerin sayılması da yün üretimi bakımından önemlidir[24].
Hitit kanunlarında kutsal Arinna ve Zippalandalı dokumacılara daha önce tanınmış olan bazı ayrıcalıkların kaldırıldığını bildiren bir madde Hitit kentlerinde bu işle uğraşan zanaatkarların faaliyetlerini sürdürdüğünü belgelemektedir. Dokumacılara ayrıcalık tanınması ve konunun Hitit kanunlarında geçmiş olması, bu işin önemli bir ekonomik değer ifade ettiğine işarettir[25].
Hitit envanter metinlerinde elbiseler için TÚG (yünden yapılan elbise) ve GAD/ GADA (keten) biçiminde iki determinatife rastlanmaktadır. TÚG/GADAlupan(n)i- bir tür tekstil zenaatını tanımlamaktadır. Bu metinlerde farklı kalitelerde yün ve ketenden söz edilir. Yünün kırmızı, mavi, yeşil, mor, sarı, beyaz ve bazen de siyah renkte boyandığı ifade edilir[26].
3. Anadolu ve Ege Dünyasında Tezgah Ağırlıklarının Bulunduğu Bazı Yerleşmeler
Tezgah ağırlıklarının hilal biçimli olanları daha çok Tunç Çağı yerleşmelerinde karşımıza çıkar[27]. Anadolu’da İTÇ yerleşmelerinde görülmekle beraber yaygın olarak kullanımı Orta Tunç Çağı (OTÇ) ve bunun yanında Son Tunç Çağındadır (STÇ). Daha erken dönemlerde bunların ağırlık ve büyüklüklerinin “dimi” üretimi için uygun olmadığını belirtmek gerekir[28].
Hilal şeklinde tezgah ağırlıkları Anadolu’nun özellikle orta kesimlerinde birçok yerleşmede bulunmuştur. Bunların üzerlerindeki mühür baskıları veya diğer işaretler tezgah ağırlıkları repertuvarında kendini gösterir. Muhtemelen bu özellikleri tekstil aleti olarak tanımlanmaları ve işlevleri hakkında bir tartışmaya yol açmıştır[29]. Ancak yürütülen kazılarda bunların bilinen diğer tezgah ağırlıkları ve tekstil üretimi ile ilgili materyallerle beraber bulunmaları çözgü ağırlıklı tezgahta kullanıldıklarına işaret sayılmıştır[30]. İn-situ bulunduklarında; hilal şeklindeki ağırlıklar saraylar, tapınaklar, ev alanları ve mezarlar gibi kontekslerin bütün tiplerinde görülür[31].
Bu bölümde Orta Anadolu çevresi ile Ege kesiminde tespit edilen bazı örnekler üzerinde durulacak ve tekstil üretiminin varlığına işaret etmesi dolayısıyla bazı yerlerde hilal biçimli ağırlıkların yanı sıra piramidal ağırlıkların bulunduğu örnekler de değerlendirilecektir. Bu yerleşmelerden Acemhöyük’te Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na tarihlenen bir evde çok sayıda konik tezgah ağırlığı ile beraber tekstil üretimine ait kanıtlar elde edilmiş ve burası “dokuma evi” olarak isimlendirilmiştir[32]. Kültepe’deki Aşağı Şehir’de de, bazıları Asurlu tüccar Adad-Sululi’nin evinden gelen, piramidal ve hilal biçimli tezgah ağırlıkları ortaya çıkarılmıştır[33]. Konya Karahöyük yerleşmesinin OTÇ tabakalarında çok sayıda hilal biçimli ağırlık ele geçmiştir. Bunların önemli bir kısmı işlemesiz, bir kısmı atölye işareti ya da damga baskılı ve çoğunluğunun uç kısımları küttür. Karahöyük’te C çukurunda, I. katta 25 no’lu odada 70 parça bir arada bulunmuştur. Bunlar arasında 15 parça üzerinde aynı mührün damgası vardır[34]. Boğazköy’de farklı boyutlarda hilal biçimli ağırlıklar çok yaygındır. Bunlar MÖ II. bin yıl boyunca görülmektedir[35]. Alaca Höyük kazılarında da “Hitit” dönemine tarihlenen çok sayıda hilal biçimli ağırlık ele geçmiştir[36]. Çorum Sungurlu’da Boyalı Höyük’te Eski Hitit Çağı’na tarihlenen A Yapısı’nda büyük boyutlu odaların içerisinde diğer buluntularla beraber tezgah ağırlıkları ve çok sayıda ağırşak tespit edilmiştir[37].
Demircihöyük’te piramidal ve hilal biçimli ağırlıklar bulunmuştur. Burada 6. Grup’ta verilen ve OTÇ’ye tarihlenen 8 adet hilal biçimli ağırlık bezemesiz, hafif içbükeydir ve orta kısımları geniştir[38]. Gordion’da OTÇ-STÇ’ye tarihlenen farklı tabakalarda hilal biçimli ağırlıklar tespit edilmiştir. Bunlar daha çok Orta Anadolu buluntularıyla karşılaştırılmaktadır[39]. Troia V, VI ve VII’deki çok sayıda ve çeşitli buluntular buradaki tekstil üretimini açıkça göstermektedir[40]. Seyitömer Höyük’te OTÇ tabakalarında hilal biçimli ağırlıklara rastlanmıştır[41]. Beycesultan’da farklı tabakalardan (OTÇ ve STÇ) gelen çok sayıda hilal biçimli ağırlık bilinmektedir[42]. Çine Tepecik Höyük’te STÇ’ye tarihlenen hem Ege dünyası ve hem de Hitit coğrafyasıyla ilişkili farklı tiplerde tezgah ağırlıkları ele geçmiştir[43].
Hilal şeklindeki ağırlıklar İTÇ’de Adalar ve Yunanistan’da nadirdir ve muhtemelen Anadolu’dan esinlenmiştir[44]. Bu kesimde hilal biçiminde nesnelerin varlığı Geç EHII ve EHIII’ün başlarında Anadolu’nun Ege üzerindeki kültürel etkisine işaret etmektedir[45]. Bu kesimde Tiryns’de Aşağı Kale’deki çeşitli alanların karışık kontekslerinde çoğu EHIII’e tarihlenen bir grup hilal şeklinde buluntu tespit edilmiştir[46]. Buna ek olarak, dört büyük konik ağırlık parçası ve iki hilal biçimli ağırlık parçası doğudaki bitişik meydanlarda ortaya çıkarılmıştır[47].
Ege çevresindeki çok sayıda yerleşmede hilal biçimli olanlar dışında farklı formlarda ağırlıklar da ele geçmiştir. Bu yerleşmelerden Thera’da Akrotiri’de yapılan kazılar tekstil üretimi ile ilgili çok sayıda kanıt verir. Burada kazılan evlerin dördünde tezgah ağırlıklarına rastlanmıştır. Şekil, ağırlık ve boyutları bakımından son derece homojen olan tezgah ağırlıklarının büyük kısmı yapıların üst katlarından düşmüş gibi görünmektedir[48]. Özellikle Batı Evde bulunan büyük miktarda tezgah ağırlığı yerel tekstil üretiminin tanımlanmasına imkan sağlar[49]. Yunanistan’ın kuzeyinde yer alan bir tepe yerleşmesi olan Archontiko’da İTÇ’ye ait birbirini takip eden üç bina açığa çıkarılmıştır. En erken olanlardan Tabaka IV’de 220 m2 büyüklüğündeki bir alanda tekstil üretimi ile ilgili 160 buluntu tespit edilmiştir[50].
Kıbrıs’ın kuzey kıyısında yer alan Apliki Karamallos STÇ madencilik yerleşmesinde çok sayıda tezgah ağırlığı ve ağırşak ele geçmiştir. Tekstil aletlerinin çoğu Oda 2, 3, 5’te tespit edilmiştir. Bu odalar birkaç metre genişliğindedir ve yiyeceklerin hazırlanması kadar yiyecekler ve aletlerin depolanması amacıyla kullanılan çok fonksiyonlu alanlar olarak da görülür[51].
Minos Girit’inde çözgü ağırlıklı tezgahın yaygın kullanıldığını kanıtlayan çok sayıda tezgah ağırlığı vardır[52]. Girit’in güneyinde Mesara Ovası’nda bir tepe üzerinde yerleşen Phaistos yerleşmesi Neolitik Çağdan Hellenistik Döneme kadar yerleşime sahne oldu. Bu yerleşmede de tekstil üretimine ait çok sayıda buluntu ele geçti. Burada Protopalatial döneme tarihlenen dokuma tezgahı ağırlıkları sarayda görülürken, Neopalatial dokuma tezgahı ağırlıkları saraysız bir bağlamdadır. Bu durum, tekstil üretiminin bu iki dönemde farklı düzenlendiğini göstermektedir[53].
4. Büyük Menderes Nehri Havzasının Doğusunda Tekstil Üretimi ile İlgili Buluntular
a. Buluntu Veren Başlıca Yerleşmeler
Çalışma alanımızda MÖ II. bin yıla tarihlenen 21 yerleşme vardır (Harita 1). Bunlar büyük, orta ve küçük ölçekte olmak üzere üç boyutta incelenebilir[54]. Burada, üzerlerinde bu döneme tarihlenen tezgah ağırlıkları tespit edilen 8 yerleşme değerlendirilmektedir. Havzanın büyük yerleşmeleri bölgenin dört tarafına konumlanmış olan Başmakçı Yakaköy Kocahöyük (yak.16ha), Dazkırı Ağılların Önü (yak.14ha), Dinar Dikici Höyük (yak.10ha) ve Evciler Kocahöyük’tür (yak.9,5ha). Her birinin konumu üretim ve ticaretle ilgilerine işaret etmektedir. Bunun yanında üzerlerinde diğer dönemlere göre çok daha yoğun bir şekilde MÖ II. bin yıl buluntularının tespit edilmesi yerleşmelerin bu dönemdeki durumlarına da referans vermektedir. Çalışmamıza konu olan Dinar’daki Kabaklı Höyük (yak.3ha) ve Karahacılı Pınar Mevkileri (yak.3,5ha) diğerlerine göre orta ölçekte yerleşmeler sayılsa da bunların üzerinde MÖ II. bin yıl buluntularına yoğun olarak rastlanması önemlidir. Köyaltı Höyük (yak.0,5ha) ve Yüksel Höyük (yak.1,2ha) ise küçük ölçekte yerleşmeler sayılabilir. Bunların dışında aynı havzada bu döneme tarihlenen 13 yerleşme daha vardır. Bu yerleşmelerin konumları, büyüklükleri, bulunan arkeolojik malzemeyle karşılaştırılması ve aynı döneme tarihlenen diğer höyüklerle beraber yerleşim yoğunluğundan yola çıkarak MÖ II. bin yılda bu havzadaki hareketliliği değerlendirmek mümkündür.
Bu havzanın en büyük yerleşmelerinden birisi Başmakçı Yakaköy Kasabası’ndaki Yakaköy Kocahöyük’tür[55]. Burası 645x460 m boyutlarında 16,23ha bir alana genişleyen, 14 m yükseklikte (yükseltisi 900 m) bir yerleşmedir (Harita 2; Resim 1). Havzanın diğer yerleşmelerine göre biraz daha “kenarda” bir görüntü vermektedir. Yakaköy Kocahöyük Söğüt Dağı ve Acıgöl’ün “U” şeklinde kapattığı havzada konumlanır. Bu yerleşmede gözlenen kültürel süreklilik arazinin ve kaynakların uygun olmasıyla açıklanabilir. MÖ II. bin yılı veren seramiklerin yoğunluğu ve bunlardaki form çeşitliliği dikkat çekicidir[56]. Yerleşme kabaca tepe, doğu ve kuzey kısımları ile güney ve batı kesimleri olarak iki bölümde incelenebilir. Bu yerleşme üzerinde 50 adet hilal biçiminde ağırlık parçası, sağlam bir adet hilal biçimli ve bir adet de piramidal ağırlık bulunmuştur. Hilal biçimli ağırlıkların 28 tanesi tepedoğu-kuzey kesiminde, 14 tanesi güney-doğu kısmında ve diğerleri de muhtelif yerlerde ele geçmiştir.
Bu havzanın diğer büyük yerleşmesi Dazkırı Yüreğil Kasabası Ağılların Önü Höyüğü’dür[57]. 480x435 m boyutlarında 14,13ha bir alana genişleyen, 18 m yükseklikte (yükseltisi 855 m) bir yerleşmedir (Harita 3; Resim 2). DenizliAfyonkarahisar yoluna ve kuzeyindeki geniş ovaya hakim olan bu yerleşme konumunun sağladığı avantajlardan yararlanmış olmalıdır. Ağılların Önü’nde MÖ II. bin yıla tarihlenen çok sayıda buluntuyla beraber çok sayıda Demir Çağı malzemeleri gözlenmektedir[58]. Kuzey-kuzeydoğu kesimlerinde daha yoğun görülen MÖ II. bin yıl buluntuları arasında 6 adet hilal biçimli ağırlık parçası ve 1 adet sağlam piramidal ağırlık dikkat çekicidir.
Çalışma alanımızın kabaca batısında ve Evciler’in doğusunda yer alan Evciler Kocahöyük doğusundaki geniş ovaya hakim ve Denizli-Afyonkarahisar ana yolunu kontrol eden bir konumdadır[59]. Burası 380x415 m boyutlarında 9,59ha bir alana genişleyen, 19 m yükseklikte (yükseltisi 927 m) büyük bir yerleşmedir (Resim 3). Evciler Kocahöyük’te de kültürel bir süreklilik gözlenir ve en yoğun buluntu grubunu MÖ II. bin yıla tarihlenen çanak-çömlek ve küp parçaları ile birlikte tespit edilen 6 adet hilal biçimli ağırlık parçası oluşturmaktadır.
Bu yerleşmelerden Dikici Höyük Dinar ilçesinin güneydoğu çıkışında ve IspartaBurdur, Denizli, Afyonkarahisar ve Konya yollarının kesiştiği önemli bir kavşak noktasında yer almaktadır[60]. Burası 580x290 m boyutlarında 10,37ha bir alana genişleyen, 11 m yükseklikte (yükseltisi 924 m) büyük bir yerleşmedir (Resim 4). Dikici Höyüğün etrafı su kaynakları ile çevrilidir ve ziraat açısından da uygun şartlara sahiptir. Bundan dolayı Neolitik Çağ’dan itibaren hemen hemen sürekli iskan izleri görülür. Batı ve kuzey eteklerinde MÖ II. bin yıla tarihlenen yoğun buluntulara rastlanır. Burada 5 adet (4’ü kırık 1’i sağlam) hilal şekilli ağırlıkla, sağlam 3 adet piramidal ağırlık ele geçmiştir. MÖ II. bin yıla tarihlenebilecek bu ağırlıklar yerleşmenin konumundan dolayı zirai faaliyetlere işaret etmektedir.
Menderes vadisinin güneybatısında Dinar ilçesinin son köylerinden Karahacılı’da Pınar Mevkii ismi verilen bir yerleşme vardır. Burası 175x210 m boyutlarında 3,42ha bir alana genişleyen, 12 m yükseklikte (yükseltisi 983 m) bir yerleşmedir (Resim 5). Evciler ve Dinar ilçe merkezlerini birbirine bağlayan yol üzerinde yer alır ve muhtemelen MÖ II. bin yılda Evciler Kocahöyük’le bağlantılı bir istasyon olmalıdır. Tepeüstü yerleşmesidir ve üzerinde yoğun MÖ II. bin yıl buluntularına rastlanır. Burada 1 adet hilal biçimli ağırlık parçası tespit edilmiştir[61].
Dinar ilçe merkezi ile Işıklı Göl arasındaki Büyük Menderes Nehri’nin ilk kaynaklarının çevresinde de çok sayıda yerleşme vardır. Güneydoğu-kuzeybatı uzantılı bu hat üzerindeki iskanlar yukarıda söz ettiğimiz yerleşmelere nazaran nispeten daha küçüktür. Bu hat için başlangıç noktası olarak güneydoğuda Dikici Höyüğü alacak olursak kuzeybatıya doğru Büyük Menderes Nehri’nin doğusunda ve batısında 10 yerleşme sıralanır. Bu bölümde bu güzergah üzerinde uzanan ve üzerlerinde MÖ II. bin yıla tarihlenen tezgah ağırlıkları tespit ettiğimiz üç yerleşmeden söz edeceğiz. Bunlar Dikici Höyük’ten sonra sırasıyla Tugaylı Köyaltı (0,52ha), Kabaklı Höyük (2,95ha) ve Yüksel Höyük’tür (1,16ha).
Bunlardan Tugaylı Köyü’ndeki Köyaltı Höyükler Mevkii’nde[62] sağlam 2 adet piramidal ağırlık, Kabaklı Köyü’ndeki Kabaklı Höyük’te[63] yoğun MÖ II. bin yıl seramikleriyle beraber 3 adet hilal biçimli ve 2 adet piramidal ağırlık parçası, Yüksel Köyü’ndeki Yüksel Höyük Mevkii’nde ise[64] sağlam 2 adet piramidal ağırlık bulunmuştur.
Hilal biçimli ağırlıkların en yoğun olduğu yerler, bu havzanın büyük yerleşmeleridir: Yakaköy Kocahöyük’ten sonra Dikici Höyük, Ağılların Önü ve Evciler Kocahöyük’te ağırlıklar fazladır. Bunların dışında Menderes Nehri boyunca konumlanan yerleşmelerden Kabaklı Höyüğün ismi de burada sayılabilir. Yakaköy Kocahöyük’te ağırlıkların çok sayıda olması burasının tekstil üretimiyle ilgili bir üretim merkezi olduğunu düşündürmektedir[65]. Malatya Aslantepe VII. Tabakada (Geç Kalkolitik Çağ) tekstil üretimi ile ilgili bir dizi buluntunun saraya yakın, tepe üzerindeki anıtsal evlerde bulunmaları bunların yüksek rütbeli kimselere ait olduğuna ve bunlar tarafından yapıldığına işaret sayılır.[66] Her ne kadar elimizdeki buluntular yüzey malzemesi olsa da Yakaköy Kocahöyük’teki hilal biçimli ağırlıkların yarısından daha fazlasının (28 tane) üst kotlarda (tepedoğu-kuzey kesimi) ve birbirine yakın bir alanda ele geçmesi de bu bağlamda değerlendirilebilir[67].
b. Hilal Biçimli Ağırlıklar
Bölgede tespit ettiğimiz tezgah ağırlıkları iki ana grupta toplanmaktadır: hilal biçimli ve piramidal biçimliler (Tablo 1; Grafik 1). Burada değerlendireceğimiz hilal biçimli ağırlıkların ait oldukları yerleşmeler: Yakaköy Kocahöyük (Resim 6: 2,4,8,14-15,17-21; 7: 1-3,5,9-14,16,18,20; 8: 1,3-15; 9: 2-4,6-15; Çizim 1: 2,4,8-9,12; 2: 5-12; 3: 1,4,7-12; 4: 1-2,5-7,9; 5: 1-7,9-10; 6: 1-2,4,6-7; 7: 1-8), Ağılların Önü (Resim 6: 6,12,16; 7:4,6; 9:1; Çizim 1: 6,10; 2: 1; 3: 2-3; 5: 8), Dikici Höyük (Resim 6: 1,3; 7: 8,17; 8: 2; Çizim 1: 1,3; 3: 6; 4: 3; 4: 8), Evciler Kocahöyük (Resim 6: 7,10-11,13; 7: 15,19; Çizim 1: 7,11; 2: 3-4; 4: 4; 6:3), Kabaklı Höyük (Resim 6: 5,9; 7:7; Çizim 1: 5; 2: 2; 3: 5) ve Karahacılı Pınar Mevkii’dir (Resim 9: 5; Çizim 6: 5).
Bunlarda 71 adet hilal biçimli, 11 adet piramidal ağırlık olmak üzere 82 tezgah ağırlığı ya da ağırlık parçası tespit edilmiştir.
Form ve Bezeme Özellikleri
Bölgenin hilal biçimli ağırlıkları değerlendirmede kolaylık sağlaması amacıyla ana hatlarıyla üç grupta incelenmeye çalışılmıştır. Bunlar: yay ya da içbükey şekilli (Çizim 1-2), derin içbükey ya da “V” şekilli olanlar (Çizim 3-5), at nalı (ya da U) şeklinde olanlar (Çizim 6-7) biçiminde verilebilir. Farklılıklara rağmen bu gruplar arasında geçişler de gözlenir (Resim 11).
Yay ya da içbükey şekilli olanlar iki alt gruba ayrılabilir: açık ağızlılar ve hilal biçimliler. Bunlardan Dikici Höyük (Resim 6:1; Çizim 1:1) ve Yakaköy Kocahöyük’ten (Resim 6:2; Çizim 1:2) iki sağlam örnek çok az bir içbükey kavise sahip olmalarıyla diğerlerinden belirgin şekilde ayrılmaktadır. Benzerlerini Demircihöyük OTÇ ve Beycesultan[68] örneklerinde görmekteyiz[69].
Bu ilk grubun içinde değerlendireceğimiz az içbükey kavise sahip buluntuların (Resim 6; Çizim 1) benzerlerini Aphrodisias’ın Tunç Çağından Demir Çağı’na kadar olan[70] ve Gordion’un OTÇ-STÇ buluntularında[71], Konya Karahöyük[72], Beycesultan[73] ve Boğazköy’de[74] görebiliriz. Menderes havzası buluntularının bir kısmında uçlar yuvarlatılmış, bir kısmında da köşelidir.
Bu grupta değerlendirilen ve biraz daha derin olan örnekler (Resim 6-7; Çizim 1-2) Gordion[75], Demircihöyük[76], Beycesultan[77], Konya Karahöyük[78] , Boğazköy[79], Alaca Höyük[80] ve Seyitömer[81] buluntuları ile benzerlikler göstermektedir. Ancak Menderes havzası buluntularının önemli bir kısmında uçlar köşelidir, çok az bir kısmında da yuvarlatılmıştır.
Bölgede derin içbükey ya da “V” şekilli olan çok sayıda örnek vardır. Bunların bir kısmının dipleri yuvarlatılmış, bir kısmının ise geniş bir “V” yapacak şekilde keskin olduğu görülür. Bölgede tespit ettiğimiz bu tip örneklerin (Resim 7; Çizim 3; Resim 8 ve Çizim 5’de bazı örnekler) en yakın benzerlerini Beysesultan’da görebiliriz[82]. Yine bu grupta ele alınan alt kısımları yuvarlatılmış ve fazla derin olmayan, uç kısımları köşeli bir grup buluntu (Resim 7-8; Çizim 3-4) Beycesultan örnekleri ile[83] yakındır. Çizim 5’de verilen örneklerle ilgili olarak (Resim 8; Çizim 7) Alaca Höyük[84], Seyitömer[85] ile Oluz Höyük Hitit buluntuları ile[86] karşılaştırma yapılabilir.
Ağırlıklar arasında at nalı şeklinde olanlar da bir grup teşkil etmektedir. Bunlar arasında yer alan va alt kısımları yuvarlatılmış örneklerin (Resim 7: 19; 8: 13; 9: 6,7,8,10,14; Çizim 6: 1,3,6; 7:1-4) en yakın benzerlerini Beycesultan[87] ve Seyitömer OTÇ buluntuları arasında[88] görebiliriz.
Bu grup içerisinde diğerlerine göre farklı bir form gösteren daha derin ve at nalı biçimine yakın olan, ağırlıklar vardır. Çizim 7’de verilen örneklerin hepsi dikkat çekici bir şekilde Yakaköy Kocahöyüğe aittir. Buradaki 8 örnekten son dördünde (Resim 9: 9,11,12,13; Çizim 7: 5-8) “at nalı” ya da “U” şekline geçiş gözlenir. Bu ağırlıkların yakın benzerleri Aphrodisias[89], Beycesultan[90], Seyitömer[91] ve Alaca Höyük OTÇ buluntuları arasında[92] görülebilir.
Aphrodisias’daki hilal biçimli ağırlıklar arasında hafif içbükey, içbükey ve at nalı biçimine yakın örnekler Tunç Çağı 4-OTÇ geçişine tarihlenmektedir. Bunun dışında derin, bazıları “U” biçiminde olacak kadar kapalı ve orta kısmı oldukça kalın kimi örnekler OTÇ’ye tarihlenir[93]. Elimizdeki buluntular arasında bu son verilen forma yakın örnekler görülmemektedir. Aynı şekilde Demircihöyük[94] ve Beycesultan’da[95] OTÇ’ye tarihlenen bir grup kapalı, uç kısımları yuvarlatılmış ve orta kısımları kalın ağırlıklar da bizim çalışma bölgemizdeki hilal biçimli ağırlıklardan farklıdır.
Çalışma sahasındaki hilal biçimli ağırlıkların en belirgin form özelliklerinden birisi bunların büyük çoğunluğunun (yaklaşık %94) dörtgen ya da dörtgene yakın kesitli olmalarıdır. Elimizdeki örnekler arasında belirgin bir şekilde oval kesitli olan sadece 4 adet ağırlık vardır. Bunun yanında korunmuş örneklerden 53 tanesinin uç kısımlarının köşeli oldukları görülmektedir. Bu miktar sağlam buluntuların %92’sine karşılık gelmektedir. Sadece 4 örnek sivri ya da yuvarlatılmış uçludur.
Elimizde mevcut hilal biçimli ağırlıkların bir kısmının üzerinde bezemeler vardır. Bazı ağırlıkların orta kısmında dairesel delikler (Yakaköy Kocahöyük, Resim 9: 6, Çizim 4: 10) ve 5 tanesi Yakaköy Kocahöyük, 2 tanesi Evciler Kocahöyük’te olmak üzere bazılarında da farklı boyutlarda ve derinliklerde dairesel bezemeler görülür (Resim 6: 7-8, 21; 7: 15; 9: 2,6,15; Çizim 1: 7-8; 2: 6; 4: 4; 6: 2, 6-7). Bunlardan Yakaköy Kocahöyük’teki örneklerimizden birisinin üzerinde bir sıra halinde 7 daire (Resim 6: 8; Çizim 1: 8), diğerinin üzerinde dağınık bir şekilde 13 daire (Resim 9: 15; Çizim 6: 7) bulunmaktadır. Bütün bu bezemelerin benzerleri Beycesultan OTÇ[96], Kusura C[97], Konya Karahöyük[98] ve Demircihöyük OTÇ buluntuları arasında[99] karşımıza çıkar.
Bazı hilal biçimli ağırlıkların üzerinde çeşitli baskılar yer almaktadır. Dikici Höyük’teki bir ağırlığın mevcut sol yarısı üzerinde (Resim 8: 2; Çizim 4: 5) ön yüzde 2 adet 0,7x1,3 cm’lik atölye işareti vardır. Kabaca dikdörtgeni andıran bezemenin uzun taraflarında diş sıraları bulunur. Bu tür baskılarla ilgili Konya Karahöyük örnekleri ile karşılaştırma yapmak mümkündür[100]. Anadolu’daki farklı çağdaş yerleşmelerde de bu tür ağırlıklar üzerinde baskılara rastlanır[101]. Damgalı dokuma tezgah ağırlıklarının her yerde bulunması, bağımsız Anadolu şehir devletlerinin çoğunda, saray idareleri tarafından benimsendiğine işaret sayılmaktadır[102].
Yakaköy Kocahöyük’te hilal şeklinde bir ağırlık üzerinde bir adet dikey yiv bezeme ve Karahacılı Pınar Mevkii’nde ortasında birbirine paralel, dikey üç adet yiv bezeme vardır (Resim 8: 4; Çizim 4: 5; Resim 9: 5; Çizim 6: 5). Bu tür bezemelere yakın örnekleri Demircihöyük[103] ve Gordion’la beraber[104] en yakın benzerlerini Konya Karahöyük yerleşmesinde görmekteyiz. Bu yerleşmede ağırlıkların genellikle orta kısmında, yatay-dikey, bir ya da birkaç sıralı çentik bezemeli onlarca örnek görülmektedir[105].
Elimizdeki mevcut 71 adet hilal biçimli ağırlıktan 12 tanesinde farklı bezemeler vardır. 59 tanesinde ise bezeme yoktur. Yani bezemesiz örnekler toplam buluntuların %80’inden fazladır. Bezemelerin çoğu ise küçük ve derin olmayan halkalar ya da yiv-çentik şeklindedir. Yukarıda ifade ettiğimiz gibi bir ağırlık parçası üzerinde çevresi diş sıraları şeklinde olan iki dikdörtgenimsi baskı bunlar arasında öne çıkar (Resim 8: 2; Çizim 4: 8). Bütün bu bezemelerin atölye işareti ya da son örneğimizde olduğu gibi özel bir baskı olup olamayacağı konusu tartışmalı görülebilir. Ancak bölgenin hilal biçimli ağırlık repertuvarının genel bir form şablonuna sahip olması dikkat çekicidir. Bu durum üretimde belli bir organizasyonun veya merkezi bir üretim anlayışının işaretleri sayılabilir[106].
A. W. Lassen hilal biçimli ağırlıklar üzerinde kullanılan mühür baskılarının bullalardan ve saray kurumlarında yaygın olarak kullanılan diğer idari işaretlerden belirgin şekilde farklı olduğundan söz eder. Ona göre bu baskılar hiyerarşik sistemi yansıtmaz ve mühürlerin herbiri mühür sahipleri tarafından bir defa kullanılmış olmalıdır. Bunun yanında hilaller bütünüyle mühür baskısıyla işaretlenmez, fakat tırnak, çentik vb baskılar da taşır. A. W. Lassen bu durumu hilal kullanıcılarının düzenli bir saray yönetiminin parçası olmadıklarını ve her zaman mühür sahibi olmayacak bir dış grubu temsil ettiklerine işaret saymaktadır[107].
İncelediğimiz 71 hilal biçimli ağırlıktan sadece 2 tanesi sağlam olarak korunmuştur. Bunun dışında kalanlar parçalar halindedir. Ancak elimizdeki mevcut buluntuların %50’sinden daha fazlası profillerini veya ağırlıklarını anlayabilecek kadar korunmuş durumdadır (Tablo 2). Bu durum malzemenin sağlıklı değerlendirilmesi açısından önemlidir.
Hamur ve Fırınlama
Bölgedeki hilal biçimli ağırlıklarda yoğunlukla kırmızı renk hamur görülmektedir. Bunu kahverengi hamur takip etmektedir. Buluntulardan 46 tanesinin hamur rengi kırmızı ve tonlarındadır (%65). Kırmızımsı kahverengi olanları 23 tanedir (%32), 2 tanesi de kahverengidir (%3). Hilal biçimli ağırlıklarda genellikle iyi-orta fırınlanma hakimdir. Nitekim buluntuların 36 tanesi (%51) iyi pişmiş, 33 tanesi (%46) orta pişmiştir.
c. Piramidal Ağırlıklar
Çalışmamızın ana konusunu hilal biçimli ağırlıklar teşkil etmektedir. Ancak bu ağırlıklarla beraber bulunan diğer tezgah ağırlıkları da yerleşmelerdeki tekstil üretimi için destekleyici kanıt sunmaktadır. Bundan dolayı çalışma alanında tespit ettiğimiz ve Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi’nde korunmakta olan 11 adet piramidal ağırlık da değerlendirmeye alınmıştır. Bu tipteki ağırlıkların benzerlerinin İTÇ’den Demir Çağı içlerine kadar kullanıldığı bilinmektedir. Bu yüzden burada piramidal ağırlıklar ile ilgili ayrıntılı değerlendirme yapmak yerine, bunların bölgedeki tekstil üretimindeki çeşitliliğe ve devamlılığa işaret sayılabileceğini söylemek yeterli olur düşüncesindeyiz.
Eilimizde mevcut piramidal ağırlıkların ait oldukları yerleşmeler Yakaköy Kocahöyük (Resim 10: 4; Çizim 8: 4), Ağılların Önü (Resim 10: 11; Çizim 8: 11), Dikici Höyük (Resim 10: 3, 9-10; Çizim 8: 3, 9-10), Kabaklı Höyük (Resim 10: 5, 7; Çizim 8: 5, 7), Köyaltı Höyükler Mevkii (Resim 10: 2, 8; Çizim 8: 2, 8) ve Yüksel Höyük’tür (Resim 10: 1, 6; Çizim 8: 1, 6).
Piramidal ağırlıkların hamur renkleri büyük oranda kırmızı ve tonlarıdır. Bunlardan 4 tanesi kırmızımsı sarı renktedir. Dinar Dikici Höyük’te tespit edilen 3 piramidal ağırlık da kırmızımsı sarı hamurdan yapılmıştır. Astar renklerinde ise bir düzenlilik gözlenmez. Ancak kırmızı ve kahverenginin tonları biraz daha öne çıkar. Orta kumlu (6) ya da ince (5) kumludurlar. Genelde taşçık ve bitki katkıları görülür. İyi pişmiş örnekler (7), orta pişmiş (4) olanlardan fazladır. Silik açkılı (6), açkılı (4), açkısız (1) örnekler vardır. Piramidal ağırlıkların özgül ağırlıkları 50-200 gr arasında düzenli bir değişkenlik gösterir. En ağırı 198 gr ile Kabaklı Höyük’te, en hafifi de 70 gr ile Köyaltı Höyükler Mevkiinde bulunanıdır. (Tablo 3-4, Grafik 2). Piramidal ağırlıklar için (Resim 10; Çizim 8) Beycesultan[108], Demircihöyük[109], Aphrodisias[110], Çine Tepecik Höyük[111] gibi çok sayıdaki yerleşmenin buluntularıyla karşılaştırma yapmak mümkündür[112]. Bunlardan bir grubun (Resim 10: 8-11, Çizim 8: 8-11) benzerleri için Kusura B ağırlıklarına da bakılabilir[113].
5. Üretim Teknikleri ve Malzeme
Tekstil işi çok karmaşıktır ve üretimin çeşitli aşamaları için büyük miktarda kaynak ve araç gerekir. Hammadde söz konusu olduğunda, keten ve boya maddeleri için ekim alanları veya koyunlar için meralar çok önemlidir[114]. Tekstil işi biraz yer kaplar ve bu nedenle, keten ve diğer elyafların yerleşim yerlerinde işlenmesi ve depolanması amacıyla tezgahlar için özel yerler olması gerekir[115].
Tekstil üretiminin bir diğer önemli yönü, belirli desen yöntemleri ve örgü tiplerinin görüldüğü Tunç Çağı ve Demir Çağı’ndan itibaren önemli ölçüde ihtiyaç duyulan uzmanlık bilgisidir. Ayrıca, ithal boya maddelerinin elde edilmesi için de ticaret yapılması gerekmektedir[116].
İkonografik belgeler ve yazılı metinler kadar arkeolojik belgeler de başta iplik üretimi ve dokuma olmak üzere tekstil üretimi ile ilgili farklı etkinliklerin çoğunun birçok eskiçağ toplumunda yaygın olarak kadınlarla ilişkili olduğunu göstermektedir.[117] Homeros metinlerinde Odysseus’un karısı Penelopeia’nın[118] veya Phaiaklar sarayının tasviri sırasında hizmetçi kadınların tezgahlarda bez dokuması[119] olayları anlatılmaktadır.
Tunç Çağı’nda dokuma işlemi için yer tezgahı ve iki kirişli dokuma tezgahı kullanılır. İTÇ’dan OTÇ’a geçişte dokuma aletlerinde kademeli bir gelişme ve değişme karşımıza çıkar[120].Tekstil teknolojisi bakımından Anadolu, Yakın Doğu ve Avrupa arasında bir sınır bölgesiydi. Tezgah seçiminde Anadolu, çözgü ağırlıklı tezgah kullanan Avrupa ve Ege geleneğinin bir parçasıydı[121]. Tunç Çağı boyunca çözgü ağırlıklı dokuma tezgahı Akdeniz’in birçok bölgesinde kullanılmıştır. Bu tip dokuma tezgahı, dikey düzleme az bir açıda duran iki yan kirişten oluşan ahşap bir çerçeveye sahiptir. Çözgü ağırlıklı bir tezgahta, adından da anlaşılacağı gibi, dikey sistem iplik gruplarının dip kısmına eklenmiş ağırlıklarla gergin tutulur[122].
Tezgah ağırlıkları Avrupa ve Yakın Doğu’daki arkeolojik kazılarda sık rastlanan buluntulardır. Onlar çözgü ağırlıklı tezgahların tek kalıntılarını temsil ederler. Çözgü ağırlıklı tezgahın işlevi etnografik çalışmalardan iyi bilinmektedir[123]. Bununla birlikte, tezgah ağırlığının işlevi çok fazla araştırılmamıştır ve erken dönem tezgah ağırlıkları 20. yüzyılda kullanılanlardan çok farklı oldukları için doğrudan etnografik verilerden yola çıkarak bunların gelişimi izlenemez[124]. Çözgü ağırlıklı tezgahlarda farklı tiplerde tezgah ağırlıkları kullanılmaktadır. Piramidal ve hilal biçimli ağırlıklar da bunlar arasında yer alır[125]. Bunlardan hilal biçimli ağırlıklar yukarıda da ifade ettiğimiz gibi Orta ve Güney Avrupa’da Neolitik Dönem’den itibaren görülmektedir. Akdeniz Bölgesinde İtalya ve Yunanistan’la beraber ve işlevsel olarak benzer tezgah ağırlıkları İspanya’da da bulunmuştur. Bununla birlikte en önemlisi onlar Orta Anadolu’da İTÇ ve OTÇ’de oldukça sık görülürler[126]. Genellikle hilal biçimli ağırlıkların orta kısmı daha ağır, uç kısımları daha dardır ve kesitleri ovaldan daha çok eliptiktir. Ağırlıklar, her iki uçta simetrik yerleştirilmiş yatay birer deliğe sahiptir (Resim 11)[127].
Kazılarla ele geçen tezgah ağırlıkları, tekstil üretimi ve ticareti hakkında yorumlar yapılmasına önemli katkı sağlamaktadır. Tezgah ağırlıkları birçok farklı şekil ve boyutta olabilir, fakat gerçekte hepsi aynı görevi yerine getirir. Bunlar çözgü ağırlıklı tezgah üzerindeki çözgü ipliklerini gergin tutmaya yararlar. Hilal biçimli olanlar istisna, ağırlıkların özel tipleri genel olarak dokunan kumaşı etkilemez ama kalınlıkları, genişlikleri ya da özgül ağırlıkları çözgü ağırlıklı dokuma tezgahında dokunmuş olan dokuma türlerini belirler[128]. Dokuma için uygun bir çözgü ağırlıklı tezgah üzerinde uygun bir kurulum elde etmek için, kalınlık ve ağırlığın her ikisi de anahtar rol oynar. Üretilecek kumaşın genişliğine eşit veya biraz daha geniş bir toplam genişliğe sahip tezgah ağırlıklarının kullanılması tercih edilir[129]. Farklı iplikler, en uygun dokuma için farklı miktarlarda gerginlik gerektirdiğinden, tezgah ağırlığının ağırlığı, belirli bir gerilime ihtiyaç duyan ipliğin kaçının ona bağlanabileceğini belirler. Tezgah ağırlıklarından ağır olanlar daha kalın, hafif olanlar daha ince kumaşların dokunmasında kullanılır (Resim 11)[130]. Son yıllarda bu konuyla ilgili olarak deneysel arkeoloji yöntemiyle çalışmalar ve değerlendirmeler yapılmaktadır[131].
Çalışma bölgesinde hilal biçimli ağırlıklardan tam olarak korunmuş 2 örnekten Dinar Dikici Höyük’teki 115 gr, Başmakçı Yakaköy Kocahöyük’teki 109 gr ağırlığındadır[132]. Elimizdeki hilal biçimli ağırlıkların geri kalan büyük kısmı kırık bir şekilde ele geçmiştir. Biz de elimizdeki bu ağırlıkların mevcut kısımlarından yola çıkarak bunların yaklaşık boyutları ve ağırlıklarını belirlemeye çalıştık (Tablo 2, 5-7; Grafik 2). Piramidal biçimli olan ve ağırlıklarını tespit edebildiğimiz sağlam örneklerin 6 tanesi ise Dinar (3’ü Dikici Höyük’ten), 1 tanesi Dazkırı’dandır. Bunlar 70 gr ile 170 gr ağırlıkları arasında düzensiz bir görüntü çizmektedirler. Ağırlıkları 70, 84, 95, 109, 115, 132, 149, 161, 170 gr’dır. Yükseklikleri 7,5 cm ile 5,4 cm aralığındaki piramidal ağırlıkların kalınlıkları ise 3 cm ile 5,2 cm arasında değişmektedir.
Afyonkarahisar hilal biçimli ağırlıklarının uzunlukları 10,5-21,3 cm arasında değişmektedir (Tablo 2, 6-7; Grafik 3). Bunların arasında da 14-18 cm arasındaki örneklerimizin oranı %70 civarındadır (50 adet) (Tablo 2). Bu konuda Boğazköy buluntularıyla[133], boyları 7,5-16,5 cm arasında değişen çok sayıda ağırlık veren Konya Karahöyük örnekleriyle[134] veya Ege dünyasıyla[135] karşılaştırmalar yapılabilir. Hilal biçimli ağırlıklarda her iki uçtaki delikler arasındaki mesafe 8-18 cm arasında değişir. Burada da 10,3-14,9 cm arasındaki buluntular %77’lik bir yoğunluğa sahiptirler (55 adet) (Tablo 2, 6). Yakaköy Kocahöyük’te birbirine yakın alanlarda bulunmuş olan hilal biçimli ağırlıkların uzunluklarının birbirine yakın olması, standart kumaş üretimi ile ilgili olduklarına işaret sayılabilir. Ayrıca bunların şerit dokumalarla ilgili olduğu düşünülebilir. Yakaköy Kocahöyük dışındaki yerleşmelerde de ağırlıkların uzunluklarının ya da delikleri arasındaki mesafelerin yakınlığı üretimdeki bu standartlaşmanın kanıtıdır. Bu durum aynı zamanda yukarıda söz ettiğimiz Assur Ticaret Kolonileri Çağı ya da sonrasındaki tekstil ticareti ile ilişkilendirilebilir. Olasılıkla üreticiler pazarda talep edilen standart ölçeklere uymak durumunda kalmış olmalıdırlar. Standartlaşmanın kanıtları bunların özgül ağırlıklarında da görülür (Tablo 4). Hilal biçimli olanların büyük çoğunluğu 100-250 gr arasında ağırlığa sahiptir. Bunlar da bölgedeki hilal biçimli ağırlıkların %61’inden fazlasına karşılık gelmektedir. Daha ince veya daha kaba tekstil ürünleri için kullanılan hilal şekilli ağırlıkların diğerlerine oranla az olduğu görülür (Tablo 4-6).
Sonuç
Çalışma yaptığımız alan Menderes Nehri’nin ilk kaynakları ile Acıgöl arasında kalan, etrafı dağ ve göllerle çevrili, İçbatı Anadolu Bölümü ve çevresindeki Sincanlı Ovası, Küçük Ova, Şuhut Ovası, Sandıklı Ovası, Çölovası gibi nispeten kapalı bir konuma sahiptir. Bu havzanın ortasından geçen ve kuzeydoğu-güneybatı istikametinde uzanan tarihi doğal yol güzergahı ile İçbatı/İç Anadolu çevresi ve Ege Bölgesi arasındaki bağlantı sağlanmaktadır. Bunun yanında Dinar Dikici Höyük çevresinden Göller Yöresine ve dönem dönem de Beycesultan yönüne doğru ulaşım sağlanmış olmalıydı. Bu kesimde MÖ II. bin yıla tarihlenen 21 yerleşme araştırılmıştır. Bunlardan dört tanesi konumları, büyüklükleri ve buluntu yoğunlukları yönünden diğerlerine göre çok daha dikkat çekicidir. Bu dört büyük yerleşme, kuzeydoğu-güneybatı yönünde adeta bir dörtgeni andıran bu havzanın etrafına konumlanmıştır.
Bunlar arasında Yakaköy Kocahöyük 16 hektarın üzerine çıkan yayılım alanıyla bu havzanın bildiğimiz en büyük yerleşmesi durumundadır. Aslında bu yerleşme Afyonkarahisar-Denizli ana yol güzergahının biraz dışında ve kenarda, Söğüt Dağı’na doğru uzanan ve bu dağla Acıgöl arasında kalan “U” şeklindeki bir alanda konumlanır. Bu yerleşmenin büyüklüğü ve hemen her kesiminde yoğun bir şekilde OTÇ buluntularını tespit etmiş olmamız, sözü edilen dönemdeki önemini kanıtlamaktadır. Bunun yanında Yakaköy Kocahöyük’te tespit edilen birisi piramidal diğerleri hilal biçimli olmak üzere 51 adet tezgah ağırlığı burasının bölgenin önemli tekstil üretim merkezlerinden birisi olduğunu düşündürür. Buluntuların yarısından fazlasının (28 adet) “tepe-doğu-kuzey” ismini verdiğimiz bir alanda yoğunlaşması ise bu kesimdeki atölye/atölyelere işaret eder. Yerleşmenin “güney-doğu”sunda bu yoğunluğun azalarak da olsa devam etmesi (14 adet) ve diğer yerlerinde de dağınık bir şekilde ağırlıkların tespit edilmesi Kocahöyük’te döneminde tekstil üretiminin önemli bir sektör olduğu düşüncesini destekler. Buluntuların yüzey malzemesi olduğu gözardı edilmemelidir. Yakaköy Kocahöyük’te yapılacak arkeolojik bir kazı çalışması olasılıkla tekstil üretimi ile ilgili daha belirgin verilere ulaşılmasına, bu yerleşmede olduğu gibi bölgede de tekstil üretiminin ekonomideki yerinin anlaşılmasına önemli katkı sağlayacaktır.
Her ne kadar buluntularımız arasında belirgin damga örneklerine rastlanmasa da elimizdeki mevcut ağırlıkların 12’sinin üzerinde farklı çizgisel ve dairesel bezemeler ile bir tanesinin üzerindeki baskılar atölye işaretleri veya damgalar gibi özel işaretleri akla getirmektedir. A. W. Lassen’e göre dimi dokuma ile hilal biçimli dokuma aletleri Anadolu ekonomisinde ve tekstil teknolojisinde karakteristikti ve yerel toplumda etnik kimliği ve organizasyon unsurlarını yansıtmaktadır. Buna göre baskılı hilal biçimli ağırlıkların her yerde bulunması, kullanımlarının mühürler ve mühür-baskısı teknolojileriyle Orta ve Batı Anadolu’daki saray idareleri tarafından kabul edildiğini ve üretim ve kazançlarının bir dereceye kadar merkezi kontrole tabi olduğuna işaret eder. Ayrıca boyutları ve kullanım şeklinin OTÇ saray ekonomilerinin yükselişiyle birlikte değiştiği, teknolojinin saray kurumlarına ve saray ekonomisinin yapısına yakından bağlı olduğuna işaret sayılır. Bu şekilde teknolojinin organize durumunun devletin kurumsal yapısını yansıttığı düşünülür. Bu nedenle hilal şeklindeki ağırlıkların saray ekonomisinin merkezi ve şimdiye kadar tanınmayan bir özelliğini temsil ettiğini ve devlet tarafından yönetilen tekstil üretiminin OTÇ Anadolu’sundaki sosyal ve politik örgütlenmesinin kilit bir yönü olduğu belirtilir[136]. Menderes yerleşmelerinde de hilal biçimli ağırlıkların uzunluklarının ya da delikleri arasındaki mesafelerin yakınlığı, dörtgen kesitli ve uç kısımlarının köşeli olması başta olmak üzere bazı ortak biçimsel özellikleri, standartlaşmanın yanında Assur Ticaret Kolonileri veya en azından bu dönemdeki iç ticaret ağıyla ve sonrasındaki tekstil ticareti ile bağlantılı görülebilir. Çünkü bu dönemin önemli merkezlerinden olan Bolvadin Üçhöyük çevresi ile Menderes Nehri’nin kaynakları arasında Çay-Çölovası üzerinden yaklaşık 100 km uzunluğunda doğal bir yol güzergahı vardır. Bu güzergah üzerinde OTÇ’yi belirgin bir şekilde veren büyük yerleşmeler bulunmaktadır.
Bölgenin hilal biçimli ağırlıkları yay ya da içbükey, derin içbükey ya da “V”, at nalı (ya da U) şeklinde olanlar biçiminde tasnif edilebilir. Bu farklılıklarla beraber ağırlık tipleri arasında kimi geçişler de gözlenir. Ağırlıkların çoğunluğu dörtgen kesitlidir ve uç kısımları da büyük oranda köşeli yapılmıştır. Aphrodisias ve Demircihöyük gibi yerleşmelerde OTÇ’ye tarihlenen kapalı ya da “U” formuna yakın ve orta kısımları derin işlenmiş, kaba sayılabilecek olan ağırlıkların benzerleri çalışma alanımızda görülmemektedir. Bunlara yakın sayılabilecek olan “at nalı” şeklindeki ağırlıklar Yakaköy Kocahöyük yerleşmesinde karşımıza çıkar. Menderes vadisindeki hilal biçimli ağırlıklar için en yakın karşılaştırma, coğrafi olarak da uzakta olmayan Beycesultan örnekleri ile yapılmaktadır. Bunlar arasında köşeli uçlar, dörtgen gövdeler ya da gövdedeki baskı bezemeler yakın benzerlikler olarak sayılabilir. Bu bölgede hilal biçimli ağırlıklarla beraber bulunan piramidal ağırlıklar tekstil üretiminin canlılığına, malzemelerin ve üretimin çeşitliliğine veya farklı dönemlerdeki devamlılığına işaret etmesi bakımından önemlidir
EKLER
Envanter Listesi
Çiz.1:1,Res.6:1;BN:313.05.16.1; Env.2016:1; Müze Env.2017/9 (A); BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:13,2; 2,4; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,35; 10,7; HR:2.5YR5/3 dark reddish Brown; HK:Mika, taş, taşçık; AR:2.5YR5/3 dark reddish Brown; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, yuvarlatılmış dörtgen kesitli gövdeye sahip, sivri uçlu iki ucu da yuvarlatılmıştır. Uçlara yakın her iki tarafta ip asma amaçlı dairesel deliklidir. Tüm haldedir. 115 gr.
Çiz.1:2,Res.6:2; BN:316.01.16.12; Env.2016:12; Müze Env. 2017/13 (A); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:13,6; 2,4; 2,5; D. Çapı- D.A.M.: 0,35; 11,2; HR:5YR6/6 dark reddish yellow; HK:İnce kum, mika, taş, taşçık; AR:5YR6/6 dark reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeye sahip olup her iki ucu kesik görünümündedir. Uçlara yakın her iki tarafta ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Tüm haldedir. 109 gr.
Çiz.1:3,Res.6:3; BN:313.05.13.51; BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,1 (yak:16,9); 3,4; 3,6; D. Çapı- D.A.M.:0,9x0,6; 12,8; HR:7.5YR6/6 reddish yellow; HK:İnce kumlu, çok az mika, ince kireç, taşçık; AR:5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, oval kesitli gövdeye sahip, yuvarlatılmış sivri uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 81 gr.
Çiz.1:4,Res.6:4; BN:316.01.16.12; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6 (yak:12,7); 2,6; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,5; 9,5; HR:5YR6/8 reddish yellow; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, renkli taşçık; AR:7.5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeye sahip olup kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 45 gr.
Çiz.1:5,Res.6:5; BN:313.06.16.118; BM:Kabaklı Höyük (Dinar- Kabaklı Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,4 (yak:17); 2,7; 2,9; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,7; 14,2; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, mika, ince kireç, küçük taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 67 gr.
Çiz.1:6,Res.6:6; BN:314.01.16.148; BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,4 (yak:13,1); 2,5; 1,6; D. Çapı- D.A.M.:0,1x0,4; 10,8; HR:5YR6/6 reddish yellow; HK:İnce kumlu, çok az ince mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 29 gr
Çiz.1:7,Res.6:7; BN:315.06.16.118; BM:Evciler Kocahöyük (Evciler- Merkez); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,3 (yak:16,8); 2,8; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,6; 14,3; HR: 5YR6/8 reddish yellow; HK:İnce kumlu, çok az mika, ince kireç, taşçık; AR:5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Silik; Bezeme:2 adet 0,4 cm’lik derin olmayan halka bezeme; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeye sahip olup kesik uçludur. Bir yüzü yarım işli olup ön yüzü halka bezelidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 89 gr
Çiz.1:8,Res.6:8; BN:316.01.16.61; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,7 (yak:15,1); 2,9; 2,2; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,4; 12,8; HR:10R5/8 red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:7 adet 0,2x0,4 cm’lik derin olmayan halka bezeme; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeye sahip olup kesik uçludur. Bir yüzü dairesel baskı bezelidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 52 gr.
Çiz.1:9,Res.6:17; BN:316.01.16.72(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8,1 (yak:16,1); 3,5; 3,4; D. Çapı- D.A.M.:0,6; 12,2; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı: Silik; Bezeme:Ön yüzde delik kısmı 1,3 cm’lik yivli; PD: Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 110 gr.
Çiz.1:10,Res.6:16; BN:314.01.16.138; BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,4 (yak:17,8); 3,9; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,7x1; 13,7; HR:2.5YR5/6 red; HK:Orta kumlu, kireç, yoğun ve iri taşçık; AR:5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Silik; Bezeme:Ön yüz hamur katkısından kaynaklı, düzensiz delikli; PD:Kötü. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 79 g.
Çiz.1:11,Res.6:11; BN:315.06.16.108; BM:Evciler Kocahöyük (Evciler- Merkez); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,7 (yak:20,7); 3,4; 2,6; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 17,5; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç; AR:5YR7/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 116 gr.
Çiz.1:12,Res.6:15; BN:316.01.16.200; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:5,7 (yak:14,7); 2,6; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,7; 12; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR5/4 reddish brown; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 41 gr.
Çiz.2:1,Res.6:12; BN:314.01.16.23; BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,4 (yak:19,7); 3,4; 2,5; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 17,4; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, az kireç; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 76 gr.
Çiz.2:2,Res.6:9; BN:313.06.16.103; BM:Kabaklı Höyük (Dinar- Kabaklı Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:5,3 (yak:11,5); 2; 1,9; D. Çapı- D.A.M.:0,2x0,4; 9,1; HR:10R4/4 weak red; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, az taşçık; AR:5YR5/4 reddish brown; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD: Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 26 gr.
Çiz.2:3,Res.6:13; BN:315.06.16.197; BM:Evciler Kocahöyük (Evciler- Merkez); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,1 (yak:15,7); 2,4; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 13,2; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç; AR:2.5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 48 gr.
Çiz.2:4,Res.6:10; BN:315.06.16.198; BM:Evciler Kocahöyük (Evciler- Merkez); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:2,8 (yak:11,7); 2,2; 1,8; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,5; 9,4; HR:5YR6/4 light reddish brown; HK:İnce kumlu, çok az miktarda mika; AR:5YR6/3 light reddish brown; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, basık düzensiz dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/5’i mevcut ve kırık haldedir. 13 gr.
Çiz.2:5,Res.6:19; BN:316.01.16.25; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,3 (yak:15,5); 3,7; 3,2; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,9; 12,1; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:7.5YR6/4 light brown; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, ovalimsi düzensiz dörtgen kesitli gövdeli, yuvarlatılmış sivri uçludur. Uç kısmı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 120 gr.
Çiz.2:6,Res.6:21; BN:316.01.16.15; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,4 (yak:16,3); 4; 3,7; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,8; 12,5; HR:5YR4/4 reddish brown; HK:Orta kumlu, kireç, taşçık; AR:5YR5/4 reddish brown; Açkı:Silik; Bezeme:Önde ortada 3 tane halka çentik bezeme çapraz poz. PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, ovalimsi düzensiz dörtgen kesitli gövdeli, yuvarlatılmış kesik uçludur. Uç kısmı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 157 gr.
Çiz.2:7,b>Res.6:14; BN:316.01.16.139(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,9 (yak:12,1); 2,5; 2; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 9,1; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık, bitki; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 40 gr.
Çiz.2:8,Res.7:3; BN:316.01.16.57; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,6 (yak:13,1); 2,2; 2; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 10,4; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, renkli taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 42 gr.
Çiz.2:9,Res.7:1; BN:316.01.16.236(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:13 (yak:15,3); 3,7; 2,6; D. Çapı- D.A.M.:0,6x0,8; 13,6; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, düzensiz dikdörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 3/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 81 gr.
Çiz.2:10,Res.6:20; BN:316.01.16.43; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,4 (yak:16,2); 2,9; 2,1; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,7; 13,2; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:2.5YR4/1 dark reddish gray; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir.--- gr.
Çiz.2:11,Res.7:2; BN:316.01.16.227(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,3 (yak:13,9); 2,7; 2,4; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,5; 11,5; HR:5YR6/6 reddish yellow; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 84 gr.
Çiz.2:12,Res.6:18; BN:316.01.16.240KD; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,3 (yak:20,4); 4; 3,5; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,6; 16,4; HR:2.5YR6/3 light reddish brown; HK:İnce kumlu, mika, az kireç, taşçık; AR:5YR6/1 gray; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 108 gr.
Çiz.3:1,Res.9:1; BN:316.01.16.59; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8,5 (yak:16,4); 3,3; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,6x0,9; 13,1; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 80 gr.
Çiz.3:2,Res.7:6; BN:314.01.16.93; BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,2 (yak:13,3); 2,6; 2,5; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,7; 13,2; HR:2.5YR5/6 red; HK:Orta kumlu çok az kireç, taşçık; AR:5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 58 gr.
Çiz.3:3,Res.7:4; BN:314.01.16.28; BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:5,3 (yak:14,8); 2,3; 2; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,7; 11,1; HR:2.5YR4/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, çok az mika, renkli taşçık; AR:2.5YR6/4 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 28 gr.
Çiz.3:4,Res.7:20; BN:316.01.16.235(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen. Kal:8,8 (yak:12,5); 2,3; 2,1; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 10,7; HR:5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:1 adet 0,2 ’lik derin olmayan halka bezeme; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, düzensiz dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 54 gr.
Çiz.3:5,Res.7:7; BN:313.06.16.104; BM:Kabaklı Höyük (Dinar- Kabaklı Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,6 (yak:14,2); 2,4; 2,1; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,5; 11,4; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, mika, çok az kireç; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 44 gr.
Çiz.3:6,Res.7:8; BN:313.05.13.15; BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,3 (yak:14,9); 2,4; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,7; 12; HR:5YR5/6 yellowish red; HK:İnce kumlu, çok ince mika, az kireç; AR:5YR5/4 reddish brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 37 gr.
Çiz.3:7,Res.7:9; BN:316.01.16.190(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10 (yak:16,7); 2,9; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,8; 14,5; HR:5YR6/8 reddish yellow; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 101 gr.
Çiz.3:8,Res.7:10; BN:316.01.16.194; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8,9 (yak:14,9); 3; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,4; 12; HR:2.5YR5/8 red; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Sırt kısmında 3 tane parmak baskı var; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 73 gr.
Çiz.3:9,Res.7:12; BN:316.01.16.201; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8,9 (yak:14,8); 2,8; 2,4; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,6; 11,1; HR:5YR6/6 reddish yellow; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 71 gr.
Çiz.3:10,Res.7:13; BN:316.01.16.113(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,1 (yak:16); 3,1; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,8; 12,2; HR:5YR5/8 yellowish red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 108 gr.
Çiz.3:11,Res.7:16; BN:316.01.16.70(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8,3 (yak:14,5); 2,9; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,4; 13,7; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:5YR5/4 reddish brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:Kötü. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı delik kısmından itibaren mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 80 gr.
Çiz.3:12,Res.7:14; BN:316.01.16.256; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,1 (yak:19,7); 3,7; 3,2; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 16,6; HR:2.5YR5/6 red; HK:Orta kumlu, mika, kireç, renkli taşçık/saman; AR:2.5YR5/6 red; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen uca doğru delikli ve simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 119 gr.
Çiz.4:1,Res.7:18; BN:316.01.16.217; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,5 (yak:15,9); 3; 3,1; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,6; 12,5; HR:2.5YR5/6 red; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 122 gr.
Çiz.4:2,Res.7:11; BN:316.01.16.134(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,9 (yak:21,3); 3,8; 3,1; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 18,1; HR:5YR5/4 reddish brown; HK:Orta kumlu, kireç, renkli taşçık/ saman; AR:2.5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen uca doğru delikli ve simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 142 gr.
Çiz.4:3,Res.7:17; BN:313.05.13.53; BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,1 (yak:16); 2,8; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,7; 13,1; HR:5YR6/4 light reddish brown; HK:İnce kumlu, az mika/kireç, parlak mineral; AR:7.5YR6/4 light brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 73 gr.
Çiz.4:4,Res.7:15; BN:315.06.16.97; BM:Evciler Kocahöyük (Evciler- Merkez); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9 (yak:16,3); 2,4; 2,2; D. Çapı- D.A.M.:0,4; 14,5; HR:5YR5/3 reddish brown; HK:İnce kumlu, çok ince mika, kireç; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:1 adet 0,3 ’lik derin olmayan halka bezeme; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı delik kısmından itibaren mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 65 gr.
Çiz.4:5,Res.8:4; BN:316.01.16.183(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen. Kal:10,8 (yak:18,1); 3,8; 2,9; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,6; 14,9; HR:2.5YR5/6 red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 121 gr.
Çiz.4:6,Res.8:3; BN:316.01.16.223(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,6 (yak:16,8); 2,5; 1,8; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,8; 14,5; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. --- gr.
Çiz.4:7,Res.8:1; BN:316.01.16.215; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:13,6 (yak:19,6); 3; 2,9; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,9; 15,1; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR5/6 red; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 152 gr.
Çiz.4:8,Res.8:2; BN:313.05.13.16; BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:11,1 (yak:17,7); 3,1; 2,8; D. Çapı- D.A.M.:0,7x0,9;14,3; HR:5YR6/6 reddish yellow; HK:İnce kumlu, mika, az kireç, renkli taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Açkısız; Bezeme:Ön yüzde 2 adet 0,7x1,3 ’lik atölye işareti baskısı; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. (baskı derinlik: 0,3) 101 gr.
Çiz.4:9,Res.8:5; BN:316.01.16.193; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:11,1 (yak:17,4); 2,9; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,5; 14,7; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR5/4 reddish brown; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 115 gr.
Çiz.4:10,Res.8:6; BN:316.01.16.77(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:14,5 (yak:17,5); 3,5; 3,6; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,8; 13,7; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Ortada 1 adet 0,4 ’lik halka delik bezeme; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 3/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 220 gr.
Çiz.5:1,Res.8:10; BN:316.01.16.192; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:12,3 (yak:16,4); 2,8; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,4; 14,4; HR:2.5YR5/8 red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, üst kısmı yuvarlatılmış düzensiz dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçlu ve yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 89 gr.
Çiz.5:2,Res.8:7; BN:316.01.16.08; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:14,3 (yak:19); 3,2; 3,1; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,9; 15,5; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:10YR7/3 very pale brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 3/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 205 gr.
Çiz.5:3,Res.8:8; BN:316.01.16.189(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,7 (yak:14,1); 2,8; 2,6; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 11,6; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:Orta.Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 81 gr.
Çiz.5:4,Res.8:11; BN:316.01.16.93(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,5 (yak:15,9); 2,9; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,6; 13,2; HR:5YR4/6 reddish yellow; HK:İnce kumlu, mika, kireç, renkli taşçık, saman; AR:5YR4/6 light reddish brown; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 116 gr.
Çiz.5:5,Res.8:9; BN:316.01.16.260(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,4 (yak:12,8); 2,5; 2; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,7; 10,3; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, renkli taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 53 gr.
Çiz.5:6,Res.8:12; BN:316.01.16.26; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:11,6 (yak:14,5); 3,2; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,6; 11,6; HR:5YR5/6 yellowish red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, renkli taşçık; AR:5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 128 gr.
Çiz.5:7,Res.8:14; BN:316.01.16.81(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,2 (yak:14,6); 3,6; 2,7; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,6; 10,9; HR:7.5YR5/4 brown; HK:İnce kumlu, mika, kireç, kahverengi taşçık; AR:7.5YR6/4 light brown; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 115 gr.
Çiz.5:8,Res.9:1; BN:314.01.14.41; BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,3 (yak:10,5); 2,9; 2,2; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,6; 8; HR:2.5YR6/4 light reddish brown; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, küçük taşçık; AR:10YR7/4 very pale brown; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, yay formlu, oval kesitli gövdeli, düz kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. --- gr.
Çiz.5:9,Res.8:13; BN:316.01.16.238(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,8 (yak:17,6); 3,8; 3,6; D. Çapı- D.A.M.:0,4x0,6; 14; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, kireç, iri taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Açkısız; Bezeme:Üst kısmı oluklu altkısmında 4 tane parmak baskı; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dörtgen kesitli(yivli) gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 169 gr.
Çiz.5:10,Res.9:4; BN:316.01.16.244; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8,9 (yak:13,3); 3,2; 2,4; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 10,9; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 74 gr.
Çiz.6:1,Res.8:15; BN:316.01.16.95(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9,3 (yak:17,5); 3,4; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,6x0,8; 14,1; HR:5YR5/6 yellowish red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 122 gr.
Çiz.6:2,Res.9:2; BN:316.01.16.196(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:7,7 (yak:17,6); 3,9; 2,5; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 14,4; HR:5YR5/6 yellowish red; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:10YR7/4 very pale brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:1 adet 0,5 cm’lik halka baskı (derinlik 0,5); PD:Orta. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 90 gr.
Çiz.6:3,Res.7:19; BN:315.06.16.196; BM:Evciler Kocahöyük (Evciler- Merkez); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:6,5 (yak:15,5); 3; 2,2; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 12,5; HR:5YR6/6 reddish yellow; HK:Orta kumlu, az mika, kireç, yoğun taşçık; AR:2.5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 51 gr.
Çiz.6:4,Res.9:3; BN:316.01.16.140(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:8 (yak:15,6); 3,4; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 12,3; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR6/4 light brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 87 gr.
Çiz.6:5,Res.9:5; BN:313.32.16.06; BM:Karahacılı Pınar (Dinar- Karahacılı Köyü); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:2,1 (yak:16); 3,2; 3,1; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 13,5; HR:5YR5/3 reddish brown; HK:Orta kumlu, az mika, ince kireç, yoğun taşçık; AR:7.5YR5/2 brown; Açkı:Açkısız; Bezeme:3 adet 0,3x2,5 ’lik oluklu yiv (derinlik 0,1); PD:Orta. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 135 gr.
Çiz.6:6,Res.9:6; BN:316.01.16.219(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:12,4 (yak:14,9); 3,3; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:Kırık; 11,9; HR:2.5YR5/6 red; HK:Orta kumlu, kireç, taşçık/renkli taşçık; AR:5YR6/6 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:1 adet 0,4 ’lik halka baskı (derinlik 0,2); PD:Orta. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dikdörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 125 gr.
Çiz.6:7,Res.9:15; BN:316.01.16.195(KD)-316.01.16.180(KD) / 2 parça; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:9 (yak:17,6); 3,5; 3,3; D. Çapı- D.A.M.:0,6x0,7; 14,3; HR:2.5YR5/8 red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR5/6 red; Açkı:Açkısız; Bezeme:0,5 cm çap ve 0,7x1,2 cm derinlikte 13 adet halka; PD:Orta. Hilal şeklinde, kapalı yay formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 3/4’ü mevcut ve kırık haldedir. 118 gr.
Çiz.7:1,Res.9:8; BN:316.01.16.214(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:11 (yak:17,2); 2,7; 2,6; D. Çapı- D.A.M.:0,35; 15,3; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/8 light red; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, at nalı biçimli/U formlu, dörtgen kesitli gövdelidir. Uç kısmı delik kısmından itibaren mevcut değildir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 103 gr.
Çiz.7:2,Res.9:10; BN:316.01.16.213(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:12,7 (yak:16,9); 2,4; 2,3; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,7; 14,6; HR:2.5YR6/8 light red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık; AR:10YR7/4 very pale brown; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD: Orta. Hilal şeklinde, at nalı biçimli/U formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 102 gr.
Çiz.7:3,Res.9:14; BN:316.01.16.138(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen. Kal:10,7 (yak:15,9); 3,3; 3,1; D. Çapı- D.A.M.:0,7x0,8; 14; HR:5YR5/6 yellowish red; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, at nalı biçimli/U formlu, oval kesitli gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 110 gr.
Çiz.7:4,Res.9:7; BN:316.01.16.229(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:10,3 (yak:14,1); 2,3; 2,4; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 11,6; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:İnce kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, at nalı biçimli/U formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 70 gr.
Çiz.7:5,Res.9:9; BN:316.01.16.179; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:13 (yak:14,5); 3,7; 3; D. Çapı- D.A.M.:0,5x0,7; 12,4; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık, bitki; AR:2.5YR6/8 light red; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, at nalı biçimli/U formlu, oval kesitli gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 1/2’si mevcut ve kırık haldedir. 143 gr.
Çiz.7:6,Res.9:11; BN: 316.01.16.102(GB); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen. Kal:13,7 (yak:15,4); 3,6; 3,4; D. Çapı- D.A.M.:0,6; 12,5; HR:7.5YR5/4 brown; HK:İnce kumlu, mika, kireç, taşçık; AR:7.5YR6/4 light brown; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Hilal şeklinde, at nalı biçimli U formlu, oval kesit gövdeli, yuvarlatılmış uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 173 gr.
Çiz.7:7,Res.9:13; BN:316.01.16.246; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen.Kal:14,3 (yak:17); 3,5; 3,4; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 15,4; HR:2.5YR6/6 light red; HK:İnce kumlu, az mika, kireç, taşçık, bitki; AR:5YR7/6 reddish yellow; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, at nalı biçimli U formlu, dörtgen kesit gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 201 gr.
Çiz.7:8,Res.9:12; BN:316.01.16.245(KD); BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:H.b.a.; Uz.Gen. Kal:15,5 (yak:16,1); 4,1; 3,4; D. Çapı- D.A.M.:0,3x0,5; 13,4; HR:10R6/6 light red; HK:İnce kumlu, kireç, taşçık, bitki; AR:2.5YR6/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Hilal şeklinde, at nalı biçimli U formlu, dörtgen kesitli gövdeli, kesik uçludur. Uç kısmı ip asma amaçlı yatay dairesel deliklidir. Muhtemelen simetrik, 2/3’ü mevcut ve kırık haldedir. 285 gr.
Çiz.8:1,Res.10:1; BN:313.04.13.03; Env.2013:3; Müze Env.2013 (46); BM:Yüksel Höyük (Dinar- Yüksel Köyü); BA:Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:6,7; 4,2; 3,5; 0,45; HR:7.5YR5/6 strong brown; HK:Orta kumlu, taş, taşçık, bitki; AR:7.5YR3/3 dark brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu kare biçimli asimetrik bir gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup taban kısmı düzdür. Dipte az bir bölümde deformasyon vardır. Tüm haldedir. 132 gr.
Çiz.8:2,Res.10:2; BN:313.08.13.04; Env.2013:4; Müze Env.2013 (45); BM:Köyaltı Höyükler (Dinar- Tugaylı Köyü); BA:- Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:5,9; 3; 3,2; 0,7; HR:10YR5/2 grayish brown; HK:İnce kumlu, taşçık, mika, bitki; AR:10YR5/2 grayish brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu kare biçimli simetrik bir gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. 70 gr.
Çiz.8:3,Res.10:3; BN:313.05.13.07; Env.2013:7; Müze Env.2013 (48); BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:- Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:7,7; 5,3; 5,4; 0,5; HR:5YR6/8 reddish yellow; HK:İnce kumlu, taşçık, bitki; AR:5YR6/8 reddish yellow; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu, kare biçimli haff yamuk asimetrik bir gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. 170 gr.
Çiz.8:4,Res.10:4; BN:316.01.16.06; Env.2016:6; BM:Yakaköy Kocahöyük (Başmakçı- Yakaköy); BA:Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:8,9; 4,3; 3,1; 0,3; HR:10YR7/6 light red; HK:İnce kumlu, taş, taşçık; AR:10YR7/6 light red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu kare biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. --- gr.
Çiz.8:5,Res.10:5; BN:313.06.16.107; BM:Kabaklı Höyük (Dinar- Kabaklı Köyü); BA:Piramidal ağırlık; Uz.Gen. Kal.D.Çapı:8,4 (yak:9,6); 4,9; 5; 0,7x0,9; HR:5YR6/6 reddish yellow; HK:Orta kumlu, çok az mika, kireç, orta taşçık; AR:7.5YR7/4 pink; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, haff yumuşatılmış kare uçlu kare biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda, taban kısmı kırık, muhtemelen düzdür. Tüme yakın haldedir. 198 gr.
Çiz.8:6,Res.10:6; BN:313.04.16.15; Env.2016:15; Müze Env.2017 (15); BM:Yüksel Höyük (Dinar- Yüksel Köyü); BA:- Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:6,5; 4,5; 4,4; 0,6x0,8; HR:GLEY1 4- dark gray; HK:İnce kumlu, taşçık, mika; AR:GLEY1 4- dark gray; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu kare biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. 149 gr.
Çiz.8:7,Res.10:7; BN:313.06.16.100; BM:Kabaklı Höyük (Dinar- Kabaklı Köyü); BA:Piramidal ağırlık; Uz.Gen. Kal.D.Çapı:5,3 (yak:6,7); 4; 4,1; 0,7x0,5; HR:2.5YR5/4 reddish brown; HK:Orta kumlu, çok az mika, kireç, taşçık; AR:5YR6/4 light reddish brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:Orta. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu kare biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı kırık olup muhtemelen düzdür. Tüme yakın haldedir. 102 gr.
Çiz.8:8,Res.10:8; BN:313.08.16.21; Env.2016:21; BM:Köyaltı Höyükler (Dinar- Tugaylı Köyü); BA:Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:5,5; 4; 2,8; 0,7x0,8; HR:10R5/6 red; HK:İnce kumlu, taş, taşçık; AR:10R5/6 red; Açkı:Silik; Bezeme:Yok; PD:Orta. Piramit şeklinde, yatay ip asma delikli, düzleştirilmiş kare uçlu dikdörtgen biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. --- gr.
Çiz.8:9,Res.10:9; BN:313.05.13.08; Env.2013:8; Müze Env.2013 (44); BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:- Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:5,6; 5,3; 3; 0,6; HR:5YR7/8 reddish yellow; HK:Orta kumlu, taşçık, bitki; AR:7.5YR6/4 brown; Açkı:Açkılı; Bezeme:Yok; PD:Orta. Piramit şeklinde, dikdörtgenimsi, yatay ip asma delikli, yuvarlatılmış uçlu dikdörtgen biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. 95 gr.
Çiz.8:10,Res.10:10; BN:313.05.13.09; Env.2013:9; Müze Env.2013 (-); BM:Dikici Höyük (Dinar- Dikici Köyü); BA:- Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:6,2; 4,3; 3,1; 0,4; HR:5YR6/8 reddish yellow; HK:Orta kumlu, taşçık, bitki; AR:10YR6/8 very pale brown; Açkı:Çok silik; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, dikdörtgenimsi, yatay ip asma delikli, yuvarlatılmış uçlu dikdörtgen biçimli gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. 84 gr.
Çiz.8:11,Res.10:11; BN:314.01.14.50; Env.2014:6; Müze Env.2015/18 (A); BM:Ağılların Önü (Dazkırı- Yüreğil Kasabası); BA:Piramidal ağırlık; Uz.Gen.Kal.D.Çapı:6,1; 5,1; 5,5; 0,6; HR:10R6/6 light red; HK:Orta kumlu, mika, taşçık; AR:10YR7/3 very pale brown; Açkı:Açkısız; Bezeme:Yok; PD:İyi. Piramit şeklinde, dikdörtgenimsi, yatay ip asma delikli, yuvarlatılmış uçlu dikdörtgen biçimli basık bir gövdeye sahip, konik piramidimsi formda olup, taban kısmı düzdür. Tüm haldedir. 161 gr.
Çiz.: Çizim numarası, Res. Resim numarası, BN: Buluntu numarası, BM: Buluntu merkezi, BA: Buluntu adı, Uz.: Uzunluk, yak: Yaklaşık, Gen.: Genişlik, Kal.: Kalınlık, D. Çapı: Delik çapı, D.A.M.: Delikler arası mesafe, HR: Hamur rengi, HK: Hamur katkısı, AR: Astar rengi, Açkı, Bezeme, PD: Pişme durumu, p.t.: Pişmiş toprak, Tanım ve Ağırlık) Uzunluklar cm (santimetre) cinsinden verilmektedir. Bütün buluntular pişmiş topraktır. H.b.a.: Hilal biçimli ağırlık.
Harita, Resim ve Çizimler
KAYNAKLAR
Afyonkarahisar İli Tarımsal Yatırım Rehberi, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi, Ankara 2019.
Alp, S., Konya Civarında Karahöyük Kazılarında Bulunan Silindir ve Damga Mühürleri, Ankara 1994.
Andersson, E. - Felluca, E. - Nosch, M., - L., Peyronel, L., “New Perspectives on Bronze Age Textile Production in the Eastern Mediterranean. The First Results with Ebla as a Pilot Study”, Proceedings of the 6th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, May, 5th-10th 2008, “Sapienza”-Università di Roma, Volume 1, ed. P. Matthiae- F. Pinnock- L. Nigro- N. Marchetti, Wiesbaden 2010, s. 159- 176.
Baccelli, G.- Bellucci, B.- Vigo, M., “5. Elements for a Comparative Study of Textile Production and Use in Hittite Anatolia and in Neighbouring Areas”, Prehistoric, Ancient Near Eastern and Aegean Textiles and Dress: An Interdisciplinary Anthology, Oxbow Books 2014, s. 97-142.
Barber, E. J. W., Prehistoric Textiles. The Development of Cloth in the Neolithic and Bronze Ages, Princeton 1991.
Barjamovic, G., “Sites, Routes and Historical Geography in Central Anatolia”, Ipamati Kistamati Pari Tumatimis, Luwian and Hittite Studies Presented to J. David Hawkins on the Occasion of his 70 th Birthday, I. Singer (ed.), Emery and Claire Yass Publications in Archaeology, Tell Aviv University, Tell Aviv 2010, s. 10-25.
Barjamovic, G., A Historical Geography of Ancient Anatolia in the Assyrian Colony Period, Kopenhagen 2011.
Barjamovic, G., “MÖ 1865’te Bir Anadolu Seyahati”, Anadolu’nun Önsözü. Kültepe Kaniş-Karumu. Asurlular İstanbul’da, ed. F. Kulakoğlu- S. Kangal, İstanbul 2011, s. 160-168.
Barjamovic, G., “Tüccarlar ve Seyyahlar: Anadolu’da Assurlular (MÖ 2000- 1600). Traders and Travelers: Assyrians in Anatolia (2000-1600BC)”, Assurlular. Dicle’den Toroslar’a Tanrı Assur’un Krallığı, ed. K. Köroğlu-S. F. Adalı, İstanbul 2018, s. 25-53.
Baykal-Seeher, A. – Obladen-Kauser, J., Demircihüyük, die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978. Band IV. Die Kleinfunde, Mainz Philipp von Zabern 1996.
Bayram, S., “Kültepe’de Kaçakçılıkla İlgili Yeni Metinler”, XXXIV. Uluslararası Assiriyoloji Kongresi, XXXIV. International Assyriology Congress, 1987, İstanbul s. 286- 289.
Beyazıt, A. Y., “Güncel Arkeolojik Bulgular Işığında MÖ 2. Binyılda Amasya Bölgesi”, TÜBA-AR, 17 (2014), s. 83-110.
Bilgen, A. N. - Bilgen, Z., “Orta Tunç Çağ Yerleşimi (IV. Tabaka)”, Seyitömer Höyük I, ed. A. N. Bilgen, İstanbul 2015, s. 61-118.
Cutler, J., “Ariadnes Thread: The Adoption of Cretan Weaving Technology in the Wider Southern Aegean in the Mid-Second Millennium BC”, AEGAEUM 33 Annales liégeoises et PASPiennes d’archéologie égéenne, KOSMOS, Jewellery, Adornment and Textile in the Aegean Bronze Age, Proceedings of the 13th International Aegean Conference/13e Rencontre égéenne internationale, University of Copenhagen, Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research, 21-26 April 2010, 2012, ed. Marie-Louise Nosch-R. Laffineur, s. 145-154.
Dedeoğlu, F.- Abay, E., “Beycesultan Höyük Excavation Project: New Archaeological Evidence from Late Bronze Layers- Beycesultan Höyük Kazı Projesi: Geç Tunç Çağı Tabakalarına İlişkin Yeni Arkeolojik Veriler”, Arkeoloji Dergisi, XIX (2014), s. 1-39.
Dercksen, J. G., “The Assyrian Colony at Kanesh”, Hattuša-Boğazköy, Das Hethiterreich im Spannungsfeld des Alten Orients, 6. Internationales Colloquim der Deutchen Orient-Gesellschaft 22.-24. März 2006, Würzburg, Im Auftrag des Vorstands der Deutschen Orient-Gesellschaft Herausgegeben von Gernot Wilhelm, Wiesbaden 2008, s. 109-124.
Dönmez, S., Hitit Döneminde Anadolu’da Değişim Aracı Olarak Kullanılan Madenler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2013.
Erkut, S.- Reyhan, E., “Hititlerde Toprak Edinme ve Arazi Bağış Belgelerinden Örnekler”, Acta Turcica, S. 1/Yıl: IV, Ocak 2012, s. 80-86.
Fischer, F., Die Hethitische Keramik von Boğazköy, Berlin 1963.
Frangipane, M.- Strand, E. A.- Laurito, R., Möller-Wierig, S.- Nosch, M. L.- Rast-Eicher, A.- Lassen, A. W., “Arslantepe, Malatya (Turkey): Textiles, Tools and Imprints of Fabrics from the 4th to the 2nd Millennium BCE”, Paléorient, 35/1, 2009, s. 5-30.
Gleba, M., “Textile Tools and Specialization in the Early Iron Age Female Burials”, ed. E. Herring- K. Lomas, Gender Identities in Italy in the First Millennium BC, Oxford 2009, s. 69-78.
Gleba, M.- Cutler, J., “Textile Production in Bronze Age Miletos: First Observations”, AEGAEUM 33 Annales liégeoises et PASPiennes d’archéologie égéenne, KOSMOS, Jewellery, Adornment and Textile in the Aegean Bronze Age, Proceedings of the 13th International Aegean Conference/13e Rencontre égéenne internationale, University of Copenhagen, Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research, 21-26 April 2010, 2012, ed. Marie-Louise Nosch-R. Laffineur, s. 113-120, Pl. XXXII.
Goldman, H., Excavations at Gozlu Kule, Tarsus. Volume II. Text. From the Neolithic through the Bronze Age, London 1956.
Gunter, Ann C., The Gordion Excavations Final Reports. Volume III. The Bronze Age, ed. E. L. Kohler, Philadelphia 1991.
Guzowska, M.- Becks, R.- Strand, E. A.- Cutler, J.- Nosch, M. L., “Textile Tools from Troia, Western Anatolia”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M.L. Nosch, Oxford 2015, s. 309-328.
Joukowsky, M. S., Prehistoric Aphrodisias. An Account of the Excavations and Artifact Studies. Volume I: Excavations and Studies. Volume II: Bibliography, Catalogue, Appendix, Index, Louvain-La-Neuve 1986.
Koçak, Ö., “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri ile Uşak İli Sivaslı İlçesi 2013 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXII/1, 2015, s. 355-374.
Koçak, Ö.- Bilgin, M.- Küçükbezci, H. G., “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2015 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXIV/1, 2017, s. 233-264.
Koçak, Ö.- Bilgin, M.- Küçükbezci, H. G., MÖ II. Bin Yılda Afyonkarahisar ve Çevresi Kültürleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2019.
Koçak, Ö.- Esen, Ö.- Bülbül, S., “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2016 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXV/2, 2018, s. 355-373.
Koçak, Ö.- Küçükbezci, H. G.- Kızgut, R., “Afyonkarahisar İli ve İlçeleri 2014 Yılı Yüzey Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, XXXIII/1, 2016, s. 21-46.
Korfmann, M., “Demircihüyük. Vorbericht Über Die Ergebnisse der Grabung von 1975”, Istanbuler Mitteilungen, 27/28(1977/1978), s. 5-31, Taf. 1-28.
Korfmann, M., Demircihuyuk. Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978. Volume I. Architektur, Stratigraphie und Befunde, Mainz 1983.
Koşay, H. Z.- Akok, M., Alaca Höyük Kazısı 1963-1967 Çalışmaları ve Keşiflere ait İlk Rapor. Alaca Höyük Excavations Preliminary Report on Research and Discoveries 1963-1967, Ankara 1973.
Kull, B., Demircihüyük, Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978, Herausgegeben von Manfred Korfmann, Band V, Die Mittelbronzezeitliche Siedlung, Mit Einem Anhang von H. Kammerer- Grothaus und A.- U. Kossatz zu Antiken Funden aus Demircihüyük, Mainz, 1988.
Lamb, W.(a), “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia, LXXXVI, 1936, s. 1-64, pl. 1-8.
Lamb, W. (b), “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia, LXXXVII, 1937, s. 217-273, pl. 78-84.
Larsen, M. T., “Kültepe/Kaniş Arşivleri”, Anadolu’nun Önsözü. Kültepe Kaniş-Karumu. Asurlular İstanbul’da, ed. F. Kulakoğlu- S. Kangal, İstanbul 2011, s. 74-81.
Lassen, A. W., “The Trade in Wool in Old Assyrian Anatolia”, Ex Oriente Lux, 42, 2010, s. 159-179.
Lassen, A. W., “Technology and Palace Economy in Middle Bronze Age Anatolia: the Case of the Crescent Shaped Loom Weight”, ed. M.-L. Nosch, H. Koefoed, and E. Andersson Strand, Textile Production and Consumption in the Ancient Near East. Archaeology, Epigraphy, Iconography. Oxford; Oxbow Books, 12, 2013, s. 78-92.
Lassen, A. W., “Wool in Anatolia in the Old Assyrian Period”, ed. C. Breniquet ve C. Michel, Wool Economy in the Ancient Near East and the Aegean. From the Beginnings of Sheep Husbandry to Institutional Textile Industry, Oxford & Philadelphia: Oxbow Books 2014, s. 255-263.
Lassen, A. W., “Weaving with Crescent Shaped Loom Weights. An Investigation of a Special Kind of Loom Weight”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 127-137.
Maner, Ç., “Anadolu’da Dokuma Devrimi Neolitik Çağ’dan Demir Çağı’na Yünün Tarihi ve Maddi Değeri”, Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi, Sof, Yayına hazırlayanlar: Filiz Yenişehirlioğlu-Gözde Çerçioğlu Yücel, ed. Emel Kızılcık, Koç Üniversitesi Yayınları, Ankara 2018, s. 43-63.
Martenson, L.- Nosch, M. L- Strand, E. A., “Shape of Things: Understanding a Loom Weight”, Oxford Journal of Archaeology, 28/4, 2009, s. 373-398.
McMahon, G., The Hittite State Cult of the Tutelary Deities, PhD. Thesis, The Oriental Institute of the University of Chicago 1988.
Mellaart, J.- Murray, A., Beycesultan. Vol. III. Part II, Ankara 1995.
Michel, C., “Asur ve Kaniş’in Kadınları”, Anadolu’nun Önsözü. Kültepe Kaniş-Karumu. Asurlular İstanbul’da, ed. F. Kulakoğlu- S. Kangal, İstanbul 2011, s. 124-133.
Michel, C., “Estimating an Old Assyrian Household Textile Production with the Help of Experimental Archaeology: Feasibility and Limitations”, Traditional Textile Craft - an Intangible Cultural Heritage, Amman, March 2014, s. 19-61.
Militello, P.- Strand, E. A.- Nosch, M. L.- Cutler,J., “Textile Tools from Phaistos, Crete, Greece”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 215-226.
Nosch, M-L, “From Texts to Textiles in the Aegean Bronze Age”, AEGAEUM 33 Annales liégeoises et PASPiennes d’archéologie égéenne, KOSMOS, Jewellery, Adornment and Textile in the Aegean Bronze Age, Proceedings of the 13th International Aegean Conference/13e Rencontre égéenne internationale, University of Copenhagen, Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research, 21-26 April 2010, 2012, ed. Marie-Louise Nosch-R. Laffineur, s. 43-53, XVIII-XIX.
Obladen-Klauder, J., “B. Die Kleinfunde aus Ton, Knochen und Metall”, Demircihüyük, Die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978, Herausgegeben von Manfred Korfmann, Band IV, Die Kleinfunde, A Die Lithischhen Kleinfunde (Ayşe Baykal-Seeher), B Die Kleinfunde aus ton, Knochen und Metal (Julia Obladen-Kauder), Rhein 1996.
Olofsson, L.- Strand, E. A.- Nosch, M. L, “Experimental Testing of Bronze Age Textile Tools”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 75-100.
Özçağlar, A., “Türkiye’de Küçükbaş ve Büyükbaş Hayvanların Coğrafi Dağılışı”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 4, 1995, s. 19-61.
Özgüç, T., Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Kültepe Kazısı Raporu, Ankara 1948.
Öztan, A., “2001 Yılı Acemhöyük Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, XXIV/1, 2003, s. 39-48.
Papadopoulou, E.- Strand, E. A.- Nosch, M. L.- Cutler, J., “Textile Tools from Archontiko, Northern Greece”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 293-297.
Quercia, A.- Foxhall, L., “5. Temporality, Materiality and Women’s Networks. The Production and Manufacture of Loom Weights in the Greek and Indigenous Communities of Southern Italy”, Knowledge Networks and Craft Traditions in the Ancient World. Material Crossovers, ed. K. Rebay-Salisbury- A. Brysbaert- L. Foxhall, New York 2014, s. 62-82.
Rahmstorf, L.- Siennicka, M.- Strand, E. A.- Nosch, M. L.- Cutler, J., “Textile Tools from Tiryns, Mainland Greece”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 267-278.
Siennicka, M., “Textile Production in Early Helladic Tiryns”, AEGAEUM 33 Annales liégeoises et PASPiennes d’archéologie égéenne, KOSMOS, Jewellery, Adornment and Textile in the Aegean Bronze Age, Proceedings of the 13th International Aegean Conference/13e Rencontre égéenne internationale, University of Copenhagen, Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research, 21-26 April 2010, 2012, ed. Marie-Louise Nosch-R. Laffineur, XXIV-XXV, s. 65-75.
Sipahi, T., “Hitit Çağında Boyalı Höyük ve Eskiyapar”, Çorum Kültür Sanat. Bilim, Kültür, Sanat, Tarih ve Turizm Dergisi, S: 14 (Hitit Söyleşileri II Özel Sayısı), Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını, 2013, s. 4-22.
Smith, J. S.- Cutler, J.- Strand, E. A.- Nosch, M. L., “Textile Tools from Apliki, Cyprus”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand-M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 329-335.
Tütüncüler, Ö., M.Ö. 2. Bin Ege Bölgesi Dokuma Aletleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2005.
Tzachili, I.- Spantidaki, S.- Stand, E. A.- Nosch, M. L.- Cutler, J., “Textile Tools from Akrotiri, Thera, Greece”, Tools, Textiles and Contexts, Investigating Textile Production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, ed. E. A. Strand- M. L. Nosch, Oxford 2015, s. 243-246.
Ulanowska, A., “Textile Technology and Minoan Glyptic. Representations of Loom Weights on Middle Minoan Prismatic Seals”, Sympozjum Egejskie. Vol. 1. Papers in Aegean Archaeology, ed. K. Żebrowska- A. Ulanowska- K. Lewartowski, Institute of Archaeology University of Warsaw 2017, s. 57-66.
Vakirtzi, S.- Georma, F.- Karnava, A., “Beyond textiles: alternative uses of twisted fibres and evidence from Akrotiri, Thera”, Światowit 56, 2017, 2018, s. 75-88.
Veenhof, K. R., “Eski Asur Kara Ticaretinin Yapısı”, Anadolu’nun Önsözü. Kültepe Kaniş-Karumu. Asurlular İstanbul’da, ed. F. Kulakoğlu - S. Kangal, İstanbul, 2011, s. 56-63.
Vigo, M., “Linen in Hittite Inventory Texts”, Textile Terminologies in the Ancient Near East and Mediterranean from the Third to the First Millennia BC, ed. C. Michel-M.-L. Nosch, Oxbow Books, 2010, s. 290-322.
Vigo, M., “Sources fort he Study of the Role of Women in the Hittite Administration”, Studies in Ancient Near Eastern Records Series 13, Berlin 2016, s. 328- 352.
Vila, E.- Helmer, D., “2. The Expansion of Sheep Herding and the Development of Wool Production in the Ancient Near East: An Archaeozoological and Iconographical Approach”, C. Breniquet & C. Michel (Eds.), Wool Economy in the Ancient Near East and the Aegean. From the Beginnings of Sheep Husbandry to Institutional Textile Industry, 2014, s. 22-40. Oxford & Philadelphia: Oxbow Books 2014, s. 22- 40.
Yılmaz, D., “Çeç Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’da Tekstil Üretimi: Çine-Tepecik Höyüğü Tezgah Ağırlıkları”, TÜBA-AR, 19(2016), s. 93-111.
Yiğit, T., “Hititçe Çivi Yazılı Metinlerde Dokumacılar”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVII/2, Aralık 2002, s. 79-84.