Fazlullah Hurufî ve Dünyası: İktidar, Din ve Sufilik

Özet

Bu makale, Fazlullah Hurufî’nin Esterabad’dan ayrıldığı ilk gençlik çağlarından başlayarak Timur’un oğlu Miranşah’ın yönetimi altında idam edildiği (796/1394) döneme kadarki süreçte politik ve dini çevrelerle ilişkilerini detaylı bir şekilde incelemektedir. Fazlullah’ın idam edilmesinin nedenleri arasında onun batıl fikirleri, mesihçi hedefleri veya iktidara ulaşma gayreti gösterilmiştir. Çalışmamızda bunun gibi basmakalıp tezleri çürütmek için bazı ipuçları bulmaya çalıştık. Bu amaçla, Fazlullah’ın devlet adamlarıyla ilişkilerinden hareketle iktidara ve iktidar olmaya karşı duruşunu ve bakışını belirlemeye çalıştık. Onun idamında devlet adamlarıyla ilişkileri yanında ulema ve mutasavvıflarla ilişkilerinin belirleyici rol oynadığını söyleyebiliriz. Bu nedenle ulema ve sufi çevrelerle ilişkilerini özellikle irdeledik. Fazlullah’ın idam edildiği dönemde ulema ve sufilerin, ortaya çıkan rakip grupları nasıl saf dışı bırakmaya çalıştıklarını göstermeye çalıştık.