Saraybosna Yahudileri ve Bosna’da, Osmanlı Toplumu İçerisindeki Yerleri

Özet

Saraybosna’da Yahudilerin varlığına dair ilk bilgiler onların Bosna ve Saraybosna’daki ekonomik ve sosyal yapıya yavaş yavaş entegre olmaya başladıkları dönem olan 16. yüzyılın ortalarına kadar uzanır. Başlangıçta muhtemelen tüccar olarak bireysel düzeyde bölgede Yahudilerin yerleşimi olmuşsa da 17. yüzyılın başlarından itibaren aile düzeyinde yerleşik bir cemaat olarak iskân etmeye başlamışlardır. Saraybosna’nın tercih edilmesi Dubrovnik, Venedik ve batıdaki diğer ticaret merkezlerinde Yahudiler üzerindeki baskının bir sonucudur. O dönemden beri, Bosna’daki Yahudiler ve onların faaliyetleri hakkındaki haberler daha sık görülür hâle gelmiş ve tam olarak 17. yüzyılda Dubrovnik ve Venedik ile ticari iş bağlantılarında Saraybosna’da tanınan, çok önemli bir role sahip ekonomik topluluk hâline gelmişlerdir. Batı ile ilişkilerinde birincil uğraş noktaları ticaret ve bunun ardından bankacılık olmuştur. Araştırmalar, Saraybosna’daki Yahudilerin en az %22’sinin ticaret ile uğraştığını gösteriyor ki bu topluluğun genel oranı dikkate alındığında yüksek bir sayı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum Yahudilerin Saraybosna’nın en elit kesiminde yer almalarını ve şehrin tüm seçkin ekonomi ve zanaat kesimlerinde yaşayan tek sosyal topluluk olmalarını sağlamıştır. Osmanlı yönetiminin sonuna kadar Saraybosna Yahudileri şehrin nüfusunun % 9’una tekâbül eden saygın bir cemaat hâline geldiler. Bazı kaynakların analizinde onların en büyük ticari tesisler içerisinde yer alan ambarların % 30’unu dükkânların ise %16’sını kullandıklarını göstermektedir ve bu oran şehrin ekonomisine ne kadar katkı sağladıklarına tanıklık etmektedir.