A Failed Project: The Ponto-Armenian Federation, 1919-1920
Bestami S. Bi̇lgi̇ç
Anahtar Kelimeler: Pontus, Ermeniler, Ponto-Ermeni Federasyonu, Milli Mücadele
Özet
Genel olarak Osmanlı Ermenileri'nin ve Rumlar'ın Birinci Dünya Savaşı sırasında ve hemen akabinde Osmanlı Hükümeti ve 1920'den sonra da Ankara Hükümeti aleyhinde işbirliği yaptıkları iddia edilir. Ermeniler ve Rumlar Birinci Dünya Savaşı sırasında "Türkler"e karşı güç birliği yapmış olabilirler. Ancak, savaştan sonra, ortak düşman olarak gördükleri "Türk" bertaraf edildikten sonra bu iki topluluk ganimetin paylaşılması hususunda anlaşmazlığa düşmüşlerdi. Bu durum özellikle Trabzon için daha geçerlidir. Ermeniler, Trabzon'u kurmayı istedikleri Büyük Ermenistan'a dahil etmek istiyorlardı. Rumlar ise Trabzon vilayetinde bir Pontus cumhuriyeti kurmaya uğraşıyorlardı. Bu yüzden Trabzon üzerinde, görünürde "Türk"e karşı işbirligi yaparken aslında birbirlerine karşı entrikalar çeviriyorlardı. Her ne kadar iki taraf da zaman zaman bir Ponto-Ermeni federasyonu kurulmasını istediklerini ifade etseler de aslında yaptıkları birbirlerinin Trabzon hakkındaki pozisyonunu zaafa uğratmaktı. Trabzon üzerindeki Ermeni-Rum mücadelesinin Türkler'in Trabzon'u bırakmama azmi ve Müttefikler'in Ermeni ve Rumlar'a savaş sırasında verdikleri sözleri tutma konusunda tereddüt etmeleri ile birleşmesi, bir Ponto-Ermeni federasyonunun kurulması projesini akim bırakmıştı.