Belleten’in 143. Sayfısında, İnsan Tümay imzalı bir yazıda, Dr. Nezih Fıratlı’ nın “İzmit Şehri ve Eski Eserleri Rehberi” olumsuz bir tutumla eleştirilmektedir (Belleten 36, 1972, 403).
Eleştiriyi okuduktan sonra, hakkında çok olumlu bir kanı taşıdığım “İzmit Rehberi”ni bir daha gözden geçirdim. Hemen şunu belirtmeliyim ki, bu ikinci okuyuştan sonra, kitabın bende bırakmış olduğu olumlu izlenim daha da güçlendi. Çünkü, yeniden gördüm ki, söz konusu olan yayın, Türkiye kentleri üzerine yazılmış olan rehberlerin en güzellerinden biridir. Rehber türündeki her yayın, birbirinden çok değişik konuları bir araya toplamasından dolayı büyük ölçüde bir derlemedir. Bu nedenle, yazarı, “başkalarından yararlanmıştır” diye kınamak doğru değildir. Hele bu yönde bir çok kimseden yardım gördüğünü ad vererek dile getiren bir yazarı suçlamak değil, alkışlamak gerekir. Kaldı ki, bu küçük rehberde başka yerde bulunmayan ve Dr. Fıratlı’nın uzun yıllar boyu yaptığı çalışmalara dayanarak ortaya koyduğu gözlemler vardır. Örneğin, Nymphaion, Agora, Kırkmeşe yeraltı mezarı, antik kuyu ve özellikle Müzede yer alan eserler üzerinde Dr. Fıratlı’nın verdiği bilginin önemli bir bölümü, başka hiç bir yerde mevcut değildir. Bu yönü ile söz konusu kitapçık başarılı bir araştırmadır. Ayrıca, Dr. Fıratlı’nın İzmit Müzesinin kurulmasında da büyük hizmeti olmuştur. Bu nedenle, Dr. Nezih Fıratlı’yı övgü ile anmayı bir değerbilirlik gereği sayarım.
Ord. Prof. Dr. EKREM AKURGAL