ISSN: 0041-4255
e-ISSN: 2791-6472

Güngör Karauğuz

Selçuk Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fakültesi. Eskiçağ Tarihi Ana Bilim Dalı

Anahtar Kelimeler: Bronz Tablet, Tarḫuntašša, Ĥulaia, NA₄ ḫekur SAG.UŠ, Türbe

Bronz tabletin 1986 yılında keşfi[1] ve 1988 yılında H. Otten tarafından yayımlanması ile[2], Tarḫuntašša ve Ḫulaia Nehri Ülkesi problemi konusunda pek çok sorun çözülme aşamasına gelmiştir. Buna karşılık tablette çözülemeyen bir kısım problem varlığını hâlâ devam ettirmektedir. Bu problemlerden biri de NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısıdır.

Bronz tablette I 91-101; II 1-3 (§10) satırlarda Tarḫuntašš kralı Kurunta ile ilişkili olarak, bu yapı hakkında şu bilgiler verilmektedir:

Öy. I

91 Maraššanta sözlü olarak türbe (NA4 ḫekur SAG.UŠ) meselesi ile ilgili olarak babama

92 müracaat etti[3]. (Ve şöyle söyledi): Kurunta türbeye yaklaşmasın.’

93 Babam Maraššanta için bir tablet yaptı. Ve Maraššanta ona

94-97 sahiptir (onu elinde bulunduruyor). Fakat babam Fırtına Tanrısı’nın kuntarrası (ŠADU kuntarra[4]) içerisinde türbe meselesinin nasıl yazılmış olduğunu ve gelecekte Kurunta'nın türbeye çıkmaya nasıl hakkı olmadığını bilmiyordu. Babam

98 meseleyi işitince, karan tersine çevirdi (feshetti/yürürlükten kaldırdı).

99 Ve Ben Büyük Kral Tutḫaliia kral olduğumda,

100-101 bir şahsı gönderdim. Ve o, Fırtına Tanrısı’nın kuntarra'sı üzerine yazılmış türbe meselesinin ne olduğu hakkındaki (metni) gördü.

Öy. II

1 Ve gelecekte Kurunta türbeye (çıkma) hakkını

2 Kaybetmeyecek[5]. Maraššanta (elinde) tuttuğu tableti

3 gelir ve getirirse, onu almasınlar (şimdi o hükümsüzdür[6]).

Öte yandan, bu paragraf hakkında makaleler kaleme alınarak[7], bu yapının Tarḫuntašša kralı Kurunta için neyi ifade ettiği anlaşılmaya çalışılmıştır.

R.H. Beal, ilk olarak bu paragrafta geçen Maraššanta’nin kralın sözcüsü veya elçisi olarak oynadığı rolü sorgulamıştır: “Eğer Maraššanta kralın sözcüsü ise, kral Maraššanta’ya niçin bir tablet yapmış?; ya da eğer elçisi ise, niçin Maraššanta dağıtılması gereken tableti muhafaza etmiştir? Eğer tabletin önemi az idi ise, Maraššantaa tableti hatıra olarak mı saklamıştır? Eğer tablet devlet antlaşmasında geçecek kadar önemli idi ise, niçin daha sonra ortadan kaldırılmamıştır?”[8].

Tüm bu sorularla birlikte R.H. Beal, D. Sürenhagen’in düşündüğü gibi[9], Maraššanta’nin kralın bir elçisi ya da sözcüsü değil, türbeyi yönetmekle görevli ve belki de türbenin Kurunta tarafından nasıl kullanılması gerektiği konusunda talimat alan bir kişi olduğu noktasında ikna edici kanıtlar sunmuştur. Bu amaçla da Maraššanta’ya kral buyruğunu içeren bir tablet verilmiş olduğunu kabul etmiştir[10].

Şüphesiz bu buyrukta açık olan şey, Kurunta’nın türbeye yaklaşmasının yasaklanmış olması idi. III. Ḫattušili’nin, Kurunta’nın bu yapıya yaklaşmasını yasaklamasındaki amacı, muhtemelen II. Muwattalli’nin ölü kültü törenlerini kendi elinde tutmak ve böylece kardeşinin soyundan gelenlerce bulunulabilecek her türlü taht iddiası girişimini de engellemekti.

Bu durum, Kurunta’nın ‘Büyük Krallığı’ ileride zorla ele geçirmesiyle anlaşılabilir. Çünkü o, II. Muwattalli’nin oğlu olmasından dolayı taht üzerinde hak iddia etmektedir. III. Ḫattušili bu durumu önceden sezmiş olmalı ki, NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısını ‘Büyük Krallık’ üzerinde hak talep etmemesi şartıyla Kurunta’ya verip kurtulmayı düşünmüş olmalıydı[11].

Ayrıca F. Imparati ve F. P. Daddi’ye göre, bu yapı Muwattalli’nin türbesi değildi, Fırtına Tanrısı’nın kuntarra’sı idi[12]. Aslında III. Ḫattušili erkek kardeşi Muwattalli’nin nereye gömüldüğünü bilmemekteydi[13].

Sonuçta IV. Tutḫaliia NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısını, Kurunta’ya bağışlayarak bu yapıyı vergiden muaf tutmuştur :

§16 Öy. II

64 Ona tekrardan uygun bir şekilde sınırlar çizdim. NA4 ḫekur SAG.UŠ (türbe) yapısını ona

65 geri verdim. Gelecekte NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısını

66 Kurunta’nın neslinden hiç kimse (zorla) almasın.

§23 Ay. III

51 Tarḫuntašša ülkesi kralının NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısı,

52 evi (sarayı) ve (tüm) bu müstahkem şehirler için

53 luzzi ve šaḫḫan vergi yükümlülüğü yoktur.

Bilindiği üzere, burada geçen NA4 "taş, kaya” anlamlarına geldiği gibi bu malzemeden yapılan nesnelerle ilgili bir determinatif olarak da kullanılmaktadır. Ayrıca NA4 ḫekur belirli bir tepe, mağara, duvar gibi bir kaya yapısı; aynı zamanda “kaya odası/kaya evi/kaya tapınağı" şeklinde çevrilmektedir[14]. SAG.UŠ kelimesi ise “sağlam, sabit, dayanıklı, devamlı, muntazam” anlamlarına gelmektedir[15].

Bronz tabletten ayrı olarak NA4 ḫekur SAG.UŠ deyimi, II. Muršili’nin tanrıya suçun bağışlanması için yaptığı yakarışlarını ve itiraflarını içeren CTH 387=KUB XXI 33 IV 23-26[16]. satırlar arasında geçmektedir[17]. Bu metinde Pirana şehrinde Tanuḫepa için sunulan mantalliia kurbanları[18] konu edilerek “[ ] NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısını aldı. [ ] tekrar götürülmüş idi." cümleleri okunabilmektedir[19].

Yine II. Šuppiluliuma dönemine ait ve Alaššiia’nın fethi ile ilgili metinde de (CFH 121=KBo XII 38 Öy. II 4-21[20]) bu deyim geçmektedir:

Öy. II

4-5 Şimdi ( babam) Tutḫaliia’nın bu heykeli [henüz inşa edilmemiş idi.]

6-10 (Böylece) Büyük Kral Muršili’nin torununun oğlu, Büyük Kral (Ḫat] tušili’nin torunu ve Büyük Kral Tutḫa[liia] ’nın oğlu, Ḫaiti Ülkesi Kralı Ben Šuppi[ luliuma] ( bunu) inşa ettim.

11 Nasıl babam Büyük Kral Tutḫaliia
12 gerçek bir kral olduysa,

13 ben de aynı şekilde

14 kahramanlıklar gösterdim.

15 Hiçbir şeyi eksik bırakmadım.

16 Keza hiçbir şey(den)i hafifletmedim (vazgeçmedim).

17 NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısı [inşa] ettim.

18 Ve (bir) heykel yaptım. Ve onu NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısına

19 soktum.

20 Onu (onunla) kuvvetlendirdim (yerleştirdim).

21 (Ve kurbanlar ile) teskin etlim.

Görüldüğü üzere burada NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısından kasıt, II. Šuppiluliuma’nın ölmüş babası için tanzim ettiği bir kült yeri olduğudur. Dolayısı ile onun heykelini burada dikmiş ve ölü kurbanları ile de onu teskin etmiştir.

Aynı eylem hiç şüphesiz Bronz tablette geçen NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısı için de geçerli olmalıdır. Ayrıca P.H.J. Houwink ten Cate NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısını, Kizzuwatna’nın sınır şehri olan ve Porsuk Höyük ile identifıye edilen Šaliia[21]’dan fazla uzakta olmayan Puḫanta (I 74) şehrinde aramaktadır[22]. Ayrıca son yıllarda bu yapının izleri kral Hartapuš yazıtlarının bulunduğu Karadağ’da görülmek istenmiştir[23].

Karadağ, Konya Ovası’nın 63 km. güneyinde ve Karaman’ın kuzeyinde yer alan bir dağ kitlesidir. Bu dağ üzerindeki bir Bizans Kilisesi’nin hemen aşağısında

1 Bu bölgedeki[24] Göğün Fırtına Tanrısı, Büyük Dağ Tanrısı (ve) Tüm Tanrılar

2 Bütün ülkeleri fetheden Büyük Kral Majeste Ḫartapuš (

3 Göğün Fırtına Tanrısı ve tanrı (lar)([25]

şeklinde okunan Karadağ 1 yazıtı ve bu yazıtın hemen yanındaki Karadağ 2 yazıtında çok silik bir şekilde muhafaza edilmiş “Büyük Kral Ḫartapuš” ifadesi geçmektedir[26].

Ancak bilindiği gibi, Karadağ ve Kızıldağ’daki yazıtların tarihlendirilmesi hâlâ bir çözüme kavuşturulamamıştır. Kızıldağ 1 yazıtı üzerindeki taht kabartması[27] genellikle M.Ö. 10-8. yy’lara tarihlendirilirken[28]; hiyeroglif yazıtlar ise Geç Hitit Çağı[29] ya da M.Ö. 10 yy.’a[30] tarihlendirilmektedir. Ancak son yıllarda J.D. Hawkins bu hiyeroglif yazıtları M.Ö. 12. yy’ın erken dönemlerine ait olabileceği üzerinde durmuştur[31]. Şüphesiz onun bu tarihlendirmesi yazıtlardaki üslup benzerlikleri yanında bazı hiyeroglif unsurların benzer kullanılışlarına dayanmaktadır[32].

Öte yandan, 1994 yılından itibaren Konya Bölgesinde H. Bahar başkan-lığındaki araştırmalar kapsamı içinde Kızıldağ ve Karadağ’da yaptığımız in-celemelerde M.Ö. II. bine tarihlendirebileceğimiz seramik parçalarına, K. Bittel’in Geç Bronz Çağı’na tarihlendirdiği iki seramik parçası bulmasına rağmen[33], rastlamadık. Genellikle burada bulduğumuz seramik parçaları Demir Çağı’nın karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır.

Ayrıca Kızıldağ ve Karadağ ile Karaman yol hatu üzerinde M.Ö. II. bin seramiği veren Eğilmez[34], Süleymanhacı[35], Kaşoba[36], İslihisar-Gavur Höyük[37], Mandasun[38] ve Eminler[39] gibi bazı höyüklerin Karadağ ve Kızıldağ'ın çevresini sarmasına rağmen (Resim 1), burada M.Ö. II. bine tarihlendirebileceğimiz malzemenin yok denecek kadar az olması dikkat çekicidir.

Tüm bunlara rağmen, Ereğli Müzesinde yaptığımız araştırmalar sırasında Karadağ’dan müzeye satın alma yoluyla gelmiş, bir kaide üzerinde duran, fakat sadece ayakları korunmuş ve Hitit özelliği gösteren bir figürün parçasını burada anmak gerekmektedir (Resim 10A-B).

Öte yandan NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısının Karadağ’da aramak istemek şimdilik erken olsa gerektir. Ancak son yıllarda Konya-Hatıp’ta keşfedilen[40] (Resim 8 B) ve kendisini “Büyük Kral” olarak nitelendiren Kurunta yazımım bulunduğu alan Hitit başkentine benzer bir topografik yapı göstermesi yanında, bu amun bulunduğu kısmın;

a- Kayalık ve uçurum olması yanında tapınak özelliği gösteren iki odanın bulunması (Resim 8 A, Resim 9 A ),

b- Dönemin karakteristik özelliğini yansıtan bir kalenin bulunması (Resim 6-7[41], Resim 9 B),

c- Aynı zamanda kalede, Hitit imparatorluk Döneminin sonlarına tarihlendirilen seramik parçalarının[42] bol miktarda ele geçmiş olması (Resim 2-4),

d- Eflatunpınar, Fasıllar ve bölgedeki diğer anıtlar yanında M.Ö. II. binin karakteristik özelliklerini gösteren Hatunsaray (Zoldra, Zoldere, Lystra[43]), Seçme[44] ve Alibeyhöyük[45] gibi höyükler ile de yol bağlantılarının olması (Resim 1),

e- Burada bir su kaynağının bugün Konya çevresi için de hâlâ önemini korumasından,

biz de NA4 ḫekur SAG.UŠ yapısını Hatip kayalıklarında aramak düşüncesindeyiz.












Kaynaklar

  • Alp, S.,
  • -1974 “Eine Neue Hieroglyphenhethitische Inschrift der Gruppe Kızıl Dağ-Kara Dağ aus der Naehe von Aksaray Und Die Früher Publizierten Inschriften Derselben Gruppe”, Anatolian Studies, (Presented to H. G. Güterbock on the Occasion of his 65th Birthday), 17-27, Plate I-X.
  • -1995 "Zur Lage der Stadt Tarljun tassa”, Atti Del II Congresso Internazionale di Hittitologia, Pavia, 28 giugno 2 luglio, (Edited by O. Carruba-M. Giorgieri-C. Mora), Studia Mediterranea, IX, I-II.
  • Akurgal, E.,
  • -1949 Spaethethitische Bildkunst, Ankara.
  • Bahar, H.,
  • -1996 “Konya-Hatip’te Bulunan Yeni Bir Hitit Anıtı”, Arkeoloji ve Sanat, 73, 2-7.
  • Bahar, H.- G. Karauğuz - O. Koçak,
  • -1997 Eskiçağ Konya Araştırmaları I. (Phrygia Paroreus Bölgesi: Anıtlar, Yerleşmeler ve Küçük Buluntular), İstanbul.
  • Beal, R.H.,
  • -1993 “Kurunta of Tarhuntašša and the Imperial Hittite Mausoleum. A new Interpretation of § 10 of the Bronze Tablet”, Anatolian Studies, XLIII, 30-39
  • Beckman, G.,
  • -1996 Hittite Diplomatic Texts, Atlanta, Georgia.
  • Bittel, K„
  • -1986 “HartapuS and Kızıldağ”, Ancient Anatolia. Aspects of Change and Culture Development, Essays in Honor of Machteid J. Mellink, (Edited byJ.V, Canby, E. Porada, B.S. Ridway, T. Stech), Wisconsin, 103-111.
  • Dinçol, A.,
  • -1998a "Die Entdeckung des Felsmonuments in Hatip und ihre Auswirkungen über die historischen und geographischen Fragen des Hethiterreichs”, TÜBA-AR, Turkish Academy of Sciences Journal of Archaeology, I, 27-34, Abb.1-2.
  • -1998b ‘The Rock Monument of the Great King Kurunca and its Hieroglyphic Inscription”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (Çorum 16-22 Eylül 1996), Ankara, 1998, 159-166.
  • Dinçol, A., B. Dinçol,
  • -1996 “Hatip Anıtındaki Hiyeroglif Yazıt”, Arkeoloji ve Sanat, 73, 1996, 8-9.
  • -2000a “Orta Toroslar Bölgesi Tarihsel Coğrafya Araştırmaları”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara.
  • Dinçol, A.M.-J. Yakar-B. Dinçol-A. Taffer,
  • -2000b ‘The Borders of the Appanage Kingdom of Tarhuntašša-A Geographical and Archaeological Assessment", Anatoiica, XXVI, 1-29.
  • Friedrich, J.,
  • -1952 Hethitisches Wörterbuch, Heidelberg.
  • Gönnet, H.,
  • -1983 “L’Inscription No 2 de Kızı) Dağ (1) ”, Hethitica, V, 21-28.
  • -1981 “Nouvelles Données Archéologiques Relatives aux Inscriptions Hiéroglyphiques de Hartapusa A Kızıldağ”, Archéologie et Religions de l’Anatolie Ancienne, Mélanges en l’honneur du Professeur Paul Master (Edites par R. Donceel, R. Lebrun), Louvain-la Neuve, 119-125.
  • Güterbock, H. G.,
  • -1992 “Survival of the Hittite Dynasty”, The Crisis Years: The 12th Century B.C. From Beyond the Danube to the Tigris. (Edited by A. Ward, M. Sharp Joukowsky), Dubuque, Iowa, 53-55.
  • Hawkins, J. D.,
  • -1992 ‘The Inscription of the Kızıl Dağ and the Kara Dağ in the Light of the Yalburt Inscription.”, Hittite And Other Anatolian And Near Eastern Studies in Honour of S. Alp, S. Alp’e Armağan, (Edited by, IL Otten, E. Akurgal, H. Ertem, A. Siiel), 259-275.
  • -1995 The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool Complex at Hattusa (SÜDBURG), (StBoT Beiheft III), With an Archaelogical Introduction by P. Neve, Wiesbaden.
  • Hoffner, H. A. Jr.
  • -1992 ‘The Last Days of Khattusha”, The Crisis Years: The 12th Century B.C. From Beyond the Danube to the Tigris. (Edited by A. Ward, M. Sharp Joukowsky), Dubuque, Iowa, 46-52.
  • Houwink ten Cate, P. H. J.,
  • -1992 ‘The Bronze Tablet of Tuthaliias IV and its Geographical and Historical Relations”, Zeitschrift für Assyriologie und verwandte Gebiete, LXXXII/2, 233-270.
  • Hrozny, B.,
  • -1936 "Les Inscriptions Hittites’ Hiéroglyphiques de Karakuyu, Fraktin, Karadağ et la Stele de Boghazköi", Archiv Orientálny, Vili, 200- 209, Pl.XXVII-XXIX.
  • Imparati, F. - F. P. Daddi,
  • -1993 “Le Relazioni politiche fra Haiti e Tarhuntašša all’epoca di Ḫattušili III e Tuthaliia IV”, Quattro Studi Ittiti, (Eothen 4) (Edited by F. Imparati), 23-68.
  • Knapp, B. A.,
  • -1980 “Alasiia and Hátú", Journal of Cuneiform Studies, XXXII/1, 43- 47.
  • Laroche, E.,
  • -1960 Les Hiéroglyphes Hittites, Paris.
  • Mellaart, J.,
  • -1974 “Western Anatolia, Beycesultan and die Hittites", Mélanges Maliséi (Mansel’e Armağan) I, 493-526.
  • Mellaart, J.-A. Murray,
  • -1994 Beycesultan III/II, Ankara.
  • Meriggi, P.,
  • -1965 “Quarto Viaggio Anatolico”, Oriens Andquus.W, 1965, s.261-315.
  • -1975 Manuale di Eteo Geroglifico II, Roma.
  • -1984 “Über einige hethitische Fragmente historischen Inhaltes”, Revue d’Assyriologie et d’Archéologie Orientale, LXVIII, 66-109.
  • Neve, P.,
  • -1987 “Boğazköy-Hattusas 1986 Kazıları” , Kazı Sonuçları Toplantısı, IX, 249-269.
  • -1990 “Boğazköy-BattuSa. New Results of the Excavations in the Upper City”, Anatolica, XVI, 1989-1990, 7-20.
  • Stefanini, R.,
  • -1991 "On the Tenth Paragraph of the Bronze Tablet (Il 91-111 3)”, Archivio Glottologico Italiano, Roma/Firenze, LXXVII, 133-143.
  • Otten, H.,
  • -1987a “Staatsvertrag von Tuthaliia IV. mit Kurunta von Tarhuntaááa”, Archaeologischer Anzeiger, 410-412.
  • -1987b "Die Bronzetafel”, Kazı Sonuçları Toplantısı, IX/I, 1987, 271-276.
  • -1988 Die Bronzetafel aus Boğazköy, Ein Staatsvertrag Tuthaliias IV, Wi-esbaden.
  • Singer, I.,
  • -1996 “Great Kings of Tarhuntašša”, Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, XXXVIII, 63-71.
  • Sürenhagen, D.,
  • -1992 “Untersuchungen zur Bronzetafel und weiteren Vertraegen mit der Sekundogenitur in Tarḫuntašša ”, Orientalistische Literaturzeitung, LXXXVII, 341-371.
  • Puhvel, J.,
  • -1992 Hittite Etymological Dictionary, I1I/5, Berlin, New York.
  • Rüster, C. - E. Neu,
  • -1991 Deutsch-Sumerographisches Wörterverzeichnis, Materialien zum Hethitischen Zeichenlexikon, Wiesbaden.
  • Tischler, J.,
  • -1983 Hethitisches Etymologisches Glossar, Innsbruck.
  • Ünal, A.,
  • -1975 “Hititlerde Ölülere Sunulan Kurban Hakkında Bazı Düşünceler”, Anadolu/Anatolia, XIX, 165-174.
  • -1993 “Muršili”, Reallexikon der Assyriologie (und vorderasiatischen Archaeologie), VIII, 1993-1997, 435.
  • -1997 “Zur Historischen Geographie von Kizzuwatna und Lage von Sirkeli-Eine Bilanz”, Istanbuler Mitteilungen, XLVII, 143-150.

Dipnotlar

  1. Neve 1987, 266-268; Neve 1990, 7-20; Otten 1987a, 410 vd.; Otten 1987b, 271-276.
  2. Otten 1988.
  3. Bu cümlenin çevirisi ve yorumu için bkz. Beal 1993, 32-34.
  4. H.Otten, "ŚA DU kuntarra " ifadesini Hurricede bilinen kundari ve Kanzura/Kandurna/ Kundurra Dağı ile ilişkilendirerek “Fırtına Tanrısı'nm ikametgahı“ şeklinde çevirmiştir (Otten 1988,44-45).
  5. Bu cümlenin çevirisi ve yorumu için bkz. Beal 1993, 34 vd.
  6. Metnin çevirisi için bkz. Otten 1988. 15; Beal 1993. 39; Beckman 1996. 111.
  7. Houwink ten Cate 1992. 244-245; Stefanini 1992, 133-143; Beal 1993. 30-39; Imparati- Daddi 1993, 27-29.
  8. Beal 1993, 30.
  9. Sürenhagen 1992, 345^14 .
  10. Beal 1993, 34 vd.
  11. Beat 1993, 34.
  12. Imparati-Daddi 1993, 27-29.
  13. Imparati-Daddi 1993, 29.
  14. Friedrich 1952,68; Tischler 1983, 235-237; Puhvel 1991, 287-289.
  15. Rüster-Neu, 1991. 192.
  16. Krş. CTH 383=KUB XXI 19+ XIV 7+ 338/v+ 1303/u Öy. I 16 vd.
  17. Geçtiği diğer yerler için bkz. Puhvel 1991, 287.
  18. Ünal 1975, 165-174.
  19. Meriggi 1984, 70-71.
  20. Hitit İmparatorluğu’nun son dönemlerine tarihlendirilen bu çivi yazılı metin, Alašiia'ya, biri IV. Tutḫaliia ve diğeri onun oğlu II. Šuppiluliuma döneminde iki ayrı sefer yapıldığını göstermektedir. Ayrıca H. A.Hoffner Jr., II. Šuppiluliuma’nın Güney Burcu yazıtını bu Kıbrıs seferinden önce yazdırdığı kanısını taşımaktadır (Hoffner 1992, 48-49). Ancak H. Otten bu iki seferin II. Šuppiluliuma döneminde yapıldığı görüşündedir (Bu görüş ve diğerleri için bkz. Knapp 1980, 45^4).
  21. Ünal 1997,150.
  22. Onun bu yapıyı burada aramasının sebebi Bo. 6754’te geçen (7. M^Ma-ra-aš- ša-an-ta I: [DI] 8. [UR]U Pu- ḫa-an-ta) şeklinde bir ifadesinin yanında bu şehrin Bronz table! I 74. satırda geçmesi idi. Ona göre bu şehir Tarhuntašša ülkesinin ortasında idi (Houwink ten Cate 1992, 245, 251; Ayrıca bkz. Otten 1988, 44^76).
  23. Alp 1995. 8; Dinçol 2000a, 350; Dinçol 2000b, 7 vd
  24. "Toros Ülkesi" çevirisi için bkz. Alp 1974, 26; Tercüme için bkz. Hawkins 1992, 265.
  25. Alp 1974, Plate IX. Abb. 17-18; Hawkins 1995, 104-105.
  26. Hrozny 1936, 207; Alp 1974, 26 vd. Plate X, Abb. 19-20.; Hawkins 1995, 104-105.
  27. Alp 1974. Plate IV, Abb.7-8.
  28. Akurgal 1949,3^18, 13^102; Bittel 1986,106; Hawkins 1992, 269, 272.
  29. Laroche 1960, 262; Alp 1974, 17 vd.; Meriggi 1975, 12-18, 266-271.
  30. Gönnet 1983. 23; Gönnet 1984,119.
  31. Hawkins 1992, 269.
  32. Buradan da görüleceği gibi, yazıtlar ve taht kabartması arasında tam bir mutabakat sağlanamamasından en az ikiyüz yıl bir boşluk oluşmaktadır, öte yandan bu yazıtlarda Ḫartapuš, kendisini Muršili'nin oğlu olarak takdim etmektedir (Meriggi 1965, 314 vd.; Alp 1974, 24-25; Hawkins 1992, 264-265; Hawkins 1995, 104-105). Ancak bu Muršili’nin, Urhi-Teäup (III. Muršili) olduğu kabul edilirken (Mellaart 1974, 514-516), bizim de kauldığıımz şekilde, Kuruma ailesinden çıkmış başka bir Muršili olduğu yönünde kabuller de bulunmaktadır (Hawkins 1992, 270; Hawkins 1995, 64; Bu konuda ayrıca bkz. Güterbock 1992, 54; Singer 1996, 70; Ünal 1993, 435). Bundan dolayı daha sonraki dönemlerde Kurunta'nın kurduğu hanedan çizgisinin Konya'dan daha güneye kayarak Karadağ ve Kızıldağ'da Muršili ve oğlu Ḫartapuš ile devam ettiği şeklinde bir yorum yapılsa yanlış olmayacağı kanısındayız.
  33. Bittel 1986, 108.
  34. Eğilmez köyünün yaklaşık 2 km. girişinde bir yamaç yerleşmesidir.
  35. Karaman’ın 32 km. kuzeyinde, Süleymanhacı köyünün yakınında ve Karadağ’ın kuzey eteklerinde bulunan bu höyük. 250x250 m. boyutlarındadır.
  36. Süleymanhacı köyünün 6 km. güneybatısındaki Kaşoba köyünün batısında yer alan bu höyük, 200 m. çapındadır.
  37. Karaman’ın 5 km. batısında ve Milledana yakınlarında, 330 m. uzunluğunda bir höyüktür.
  38. Karaman’ın 19 km. kuzeybatısında, Eminler’in kuzeyinde yer alan bu höyük, 260 m. boyutlarındadır.
  39. Karaman’ın 17 km. kuzeyinde. Eminler köyünün yakınında ve 230x230x18 m. ölçülerindedir.
  40. Bahar 1996. 2 vd.; Dinçol 1996, 8 vd; Bahar-Karauğuz-Koçak 1996, 42-45; Resim I-II; Dinçol 1998a, 27 vd.; Dinçol 1998b, 159 vd.
  41. Kalenin çizimlerini sırasında yardımlarını gördüğüm Halil İbrahim KUNT ve Zekeriya ŞİMŞİR’e içtenlikle teşekkür ederim.
  42. Hatıp-Kalede ele geçen bu keramik formları Beycesultan I. yapı katı (Resim 2:3,4- Mr Haart-Murray 1995, P.32:17; Resim 2:5- Mellaart-Muıray 1995. P.9,15) ve Kilisetepe seramik formları ile yakın benzerlik göstermektedir.
  43. Konya'nın Hatunsaray ilçesinin 1 km. kuzeyinde yer alan ve 300x300x30 m boyutlarında bir höyüktür.
  44. Bu höyük Konya’nın Çumra ilçesinin, Seçme köyünün güneyinde 200x150x50 m boyutlarındadır.
  45. Çumra bölgesinde yer alan bu höyük, Konya-Karahöyük’ün 37 km güneydoğusundadır.

Şekil ve Tablolar