İslâm Dünyasında rasathaneler konusundaki kitabımda Kırşehir’deki Cacabey Medresesinin minaresinin kaidesinde bulunan kitabeyi söz konusu etmiştim. Bu kitabe üzerindeki beyit daha önce okunamamış olduğundan,[1] çözülmesi ümidiyle bunun aşağıda sunulan fotoğrafını temin ederek muhtelif kimselere göstermiş ve kendim de zaman zaman okuma teşebbüsünde bulunmuştum. Hiç olmazsa başlan-gıçta, bu kitabe ile özellikle ilgilenmemin sebebi, bazı mahallî rivayetlere göre Medresenin astronomi ile ve diğer aklî ilimlerle ilişkisini ortaya koymakta olduğu yolundaki bir iddiadan da kuvvet almaktaydı.
Kitabeyi okuma teşebbüsleri ilkin semere vermemiş, sonunda sayın Kemal Edib Kürkçüoğlu bunu bir yazma yardımiyle okumaya muvaffak olmuştur. Kitabenin böylece tesbit edilmiş olan metnini yukarıda söz konusu ettiğim kitabımda yayınlamış bulunuyorum.[2] Fakat bu kitabın neşri sırasında konuyla ilgili tevsik edici belgeleri bulamamış ve şahitlerini gösterememiş olduğumdan, burada bu noksanı tamamlamak istiyorum.
Kitabenin okunması, aynı beytin Adana’lı Âlî’nin Münşeât’ında bulunması sayesinde mümkün olmuştur. Tavîl bahrindeki bu beyit şöyledir :
Türkçe tercümesi şu şekilde yapılabilir : “Ey Tanrım, sahibini (Medresenin kurucusunu) bağışla. Bu bir duadır ve şüphesiz Tanrımız bu duayı ses daha yükselmeden (üst feleklere erişmeden) hüsnü kabulle telâkki edecektir.”
Bu beyit Münşeât’ta Kırım Hanı Gazi Giray’a Bosna Beylerbeyi Derviş Paşa tarafından yazılmış olan bir mektubun sonunda yer almaktadır. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kitablığında Âlî’nin Münşeat'ının 38718 numarada kayıtlı bir yazma nüshası bulunmaktadır. Söz konusu beyit bu yazmada varak 64a’dadır.
