ISSN: 0041-4255
e-ISSN: 2791-6472

Mustafa Çetin Varlık

M. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı

Anahtar Kelimeler: Prof. Dr. Coşkun Alptekin, Marmara Üniversitesi, Erzurum Atatürk Üniversitesi, Malatya, Gebze, Tarih

Tarih camiası ve Marmara Üniversitesi değerli bir mensubunu ve bir dost ilim adamını kaybetti, kendisi ile 1972 yılında doktorasını tamamlayıp İngiltere'den döndükten sonra İstanbul'da tanıştık. O zaman İstanbul Üni­versitesi Edebiyat Fakültesi'nde doktora yapıyordum. Erzurum Atatürk Üniversitesi'ne gideceğini öğrendim. Daha sonra ben İngiltere'ye gittim. O da askere gitmişti. Ben İngiltere'den döndükten sonra Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde 1976 yılından itibaren tarih bölümünde birlikte çalışmaya baş­ladık. Çok iyi bir dost ve arkadaş canlısı idi. O küçük Anadolu şehirlerinin aile dostluk ve arkadaşlıkları şimdi bile gözümüzde tütmektedir.

Coşkun Alptekin, aslen Malatyalı olup, bir subay çocuğu olarak 1942 yı­lında Gebze'de doğdu. Her subay çocuğu gibi çeşidi Anadolu şehirlerinde eğitimini devam ettirerek, 1960 yılında İstanbul Pertevniyal Lisesi'ni bitirdi. Fen alanında eğitim görmek istemesine rağmen, İstanbul Üniversitesi tarih bölümüne kaydoldu. Ortaçağ Tarihi Kürsüsü'nden "pekiyi" derece ile 1965 yılında mezun oldu. Hazırlamış olduğu Selçuklu Meskûkatı adlı mezuniyet tezi ile hocalarının takdirini kazanmışa. Kürsü Başkanı Prof.Dr.Fikret Işıltan ile tez hocası Prof.Dr.Muammer Kemal Özergin gibi hocalar kendisini çalış­kan ve kabiliyetli bir öğrenci olarak tanımışlardı.

Coşkun Alptekin daha öğrenci iken nümizmatikle ilgilenmeye başla­mışa. İstanbul Arkeoloji Müzesi İslâmî Paralar Seksiyonu'nda İbrahim Artuk'un yanında çalışa. Mezun olduktan sonra Millî Eğitim Bakanlığı'nın açmış olduğu yurt dışı doktora imtihanını kazanarak 1416 sayılı kanun uyarınca İngiltere'ye gitti. Orada Londra Üniversitesi'nde meşhur Prof.Dr.Bernard Lewis'in danışmanlığında doktora çalışmalarına başladı. Kaynaklan dolayı­sıyla Arapça öğrenmek için 1967'de Tunus'a 1970'de Şam'a gitti. Doktora çalışmaları sırasında hazırladığı "Selçuklu Paraları" isimli makalesi gerek hocası B. Lewis’in ve gerekse jürisinde bulunan C.E. Bosworth ve P.M. Holt'un takdirini kazandı. "The Reign of Zangi" adlı doktora tezini tamamlayarak Türkiye'ye döndü.

1976 yılından 1984 yılına kadar Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nde birlikte mesai arkadaşlığı yaptık. Hatta bir süre aynı odada beraber çalıştık. Birbirimize amir memur olduk. Atatürk Üniversitesi'nde Fen ve Edebiyat Fakültesi'nde benim dekan yardımcılığı yaptığım dö­nemde o da bir süre tarih bölümü başkanlığı yaptı. "Dimaşk Atabegliği (Toğ- Teginler)" adlı tezi ile doçentliğe yükseldi.

1984 yılında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi tarih bölü­müne naklen atandı. 1984 yılında Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof.Dr.Hakkı Dursun Yıldız bir konferans için Erzurum'a gelmişti. Burada kaldığı birkaç günlük zaman içinde sen Coşkun Bey'le iyi anlaşıyorsun seni de İstanbul'a alalım dedi. Ve ben de 1985 yılında Marmara Üniversitesi'ne gelerek Coşkun Bey'le yine aynı odada meslektaşlığımıza devam ettik. 1984- 1988 yılları arasında Fen-Edebiyat Fakültesi'nde dekan yardımcılığı yaptı. Ben de Arşivcilik Bölümü kurucu başkanlığı yaptım. 1988 yılında Atatürk Eğitim Fakültesi'ne profesör ve sonra bölüm başkanı tayin edildi. Ben de aynı yıl Fen-Edebiyat Fakültesi'ne dekan yardımcısı tayin edildim. Böylece birbiri­mize hep halef selef olduk.

Aziz kardeşim Prof.Dr.Coşkun Alptekin 1990-1993 yıllarında Atatürk Eğitim Fakültesi dekanlığı yaptı. 1994-1995 yıllarında Muğla Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi dekanlığı görevini yürüttü. 6 Şubat 1998 tarihinde Atatürk Eğitim Fakültesi tarih bölümü başkanlığını yürütürken vefat etti. Türk Tarih Kurumu aslî üyesi olan Coşkun Alptekin İngilizce ve Arapça biliyordu. Şehsuvar Hanım ile evli bulunan Alptekin'in Gökhan ve Begüm isimli çocukları vardır.

Vefatından bir hafta kadar önce fakültedeki dekanlık odama gelmişti. Görüştük, sohbet ettik, rahatsız fakat zinde görünüyordu, eski hatıralarımızı tazeledik, her zamanki gibi zarif ve nezaketli idi. Adeta Allahaısmarladık di­yordu. Şimdi tarifi mümkün olmayan bir his ile dışkapıya kadar uğurladım, helallaştik ve son görüşmemiz olmuştu.

İdareciliğe çok yatkın idi. Bütün idareciliği sırasında herkese eşit ve adaletle muamele ederdi. İnsanoğlunu mahlukların en şereflisi olarak değer­lendirir ve ona göre muamele ederdi. Dostlarına olduğu kadar, asistanlarına ve öğrencilerine yakın ilgi gösterir onların her meselesi ile ilgilenirdi. Rah­metli hocamız Prof.Dr.H.Dursun Yıldız, Fen-Edebiyat Fakültesi dekanı iken onun fakülteden ayrılmasını istemedi. Kendisinden sonra onu dekan yapmak istiyordu. Ancak, bir sure sonra Atatürk Eğitim Fakültesi dekanı oldu. Coşkun Bey'den sonra da bana sen dekan olursun dedi. Bizi hep halef selef görmek istiyordu. Ruhu şad olsun.

PROF. DR. COŞKUN ALPTEKİN'İN YAYINLARI

“Selçuklu Paraları", Selçuklu Araştırmaları Dergisi, III, (Ankara 1971), s. 435- 591).

The Reign ofZengi (521-541/1127-1146), Erzurum 1978.

“Erzurum Kongresi", Atatürk üniversitesi Atatürk Devrimleri Enstitüsü Dergisi, 1/1 (Erzurum 1978), s. 3549.

“Azerbaycan”, Atatürk üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, 14/1 (Erzurum 1986), s. 35-51 (Guy Le Strange,The Land of Eastern Caliphate, London 1966, s. 159-I71'den Tercüme).

“Saltuklu Sikkeleri”, Atatürk üniversitesi Fen-Edebivat Fakültesi Araştırma Dergisi, Ord. Prof. Dr. Ahmed Zeki Velidi Togan öze/Sayısı, 13/1 (Erzurum 1985), s. 293296.

Dimaşk Atabeğliği (Toğteginliler), İstanbul 1985.

“Zcngi”, islam Ansiklopedisi, XIII (İstanbul 1986), s. 526532.

“Zengi'nin Uıfa’yı Fethi”, Atatürk üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Araştırma Dergisi, 14/1 (Erzurum 1986), 69-78.

“Musul Atabeğüği Zamanında Posta Teşkilâtı”, Türklük Araştırmaları Dergisi', 2 (İstanbul 1986), Ankara 1987. s. 1517.

“Selçuklular Döneminde Kayseri”, I. Kayseri Kültür ve Sanat Haftası konuşmaları ve Tebliğleri, 7-13 Nisan 1987, Kayseri 1987, s. 16-18.

“Dimaşk Atabeyliği”, Tarihte Türk Devletleri, I, Ankara 1987, s. 411417.

“Musul Atabeyliği, Zengiler”, Tarihte Türk Devletleri, II, Ankara 1987, s. 423 427.

“İzmir Türk Beyliği (Çaka Beyliği)”, Tarihte Türk Devletleri, II, Ankara 1987, s. 477481.

“Selçuklular Zamanında Türklerin Irak ve Suriye'ye Tesirleri”, Kaynaklar, 5 (İstanbul 1987), s. 66-70.

“Erbil'de Bir Türk Beyliği - Begteginliler-”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 3 (İstanbul 1987), Ankara 1988, s. 1-10.

(Selçuk Mülayim ile), “Prof. Dr. Muammer Kemal Özergin'in Hayatı ve Eserleri”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 3 (İstanbul 1987), Ankara 1988, s. 283-294.

“Büyük Selçuklular”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, VII, İstanbul 1988, s. 95-213.

“Irak Selçukluları”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, VII, İstanbul 1988, s. 291-337.

“Dimaşk Atabegligi (Tuğtekinliler) ”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, VII, İstanbul 1988, s. 471-531.

“Musul Atabegliği (Zengiler) (1127-1233)”, Doğuştan Günümüze Büyük islam Tarihi, VII, İstanbul 1988, s. 63-80.

“Erbil Atabegliği (Beğtekinliler)”, Doğuştan Günümüze Büyük islam Tarihi, VIII, İstanbul 1988, s. 63SO.

“Artuklulaı-”, D. G. Büyük islam Tarihi, VIII, İstanbul 1988 s. 170183.

“Türkiye Selçukluları”, D. G. Büyük islam Tarihi, VIII, İstanbul 1988, s. 288- 382.

“Adakale”, TDVislam Ansiklopedisi, I, (İstanbul 1989). s. 340341.

“Ahdas”, TDVislam Ansiklopedisi, I, (İstanbul 1989), s. 508-509.

“Aksungur”, TDVislam Ansiklopedisi, II, (İstanbul 1989). s. 286.

“Aksungur el-Porsuki”, TDVislam Ansiklopedisi, II, (İstanbul 1989), s. 297.

“Alçı”, TDVislam Ansiklopedisi, II, (İstanbul 1989), s. 352.

“Ali Küçük”, TDVislam Ansiklopedisi, II, (İstanbul 1989), s. 410.

“Selçuklu Devleti Askeri Teşkilâtının Eyyubi Devleti Askeri Teşkilatına Tesiri”, Belleten, LIV/209 (Ankara 1990), s. 117-120.

"Ata”, TDVislam Ansiklopedisi, rv, (İstanbul 1991), s. 32-33.

“Atabeg", TDVislam Ansiklopedisi, rv, (İstanbul 1991), s. 3840.

“Belek B. Behram”, TDVislam Ansiklopedisi, rv, (İstanbul 1991), s. 402403. “Bori”, TDVislam Ansiklopedisi, IV, (İstanbul 1991), s. 32&327.

“Selçuklular Zamanında Harput”, Tarih İçinde Harput, Elazığ, 1992, s. 45-51. “Selçuklularda insani Değerler ve Hukuk”, Tiirklerde insani Değerler ve insan Haklan, I: Başlangıcından Osmanlı Dönemine Kadar, İstanbul 1992, s. 377-385.

“Türkiye Selçuklu Sikkelerinin ilk örnekleri ve Bunlar Hakkında Bazı Mülahazalar”, rv. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri 25-26 Nisan 1994, Konya 1995, s. 127-134.

“Türkiye Selçuklularının Kestirdikleri ilk Paralardan örnekler”. Hakki Dursun Yıldız Armağanı, Ankara 1995, s. 91-97.

“I. Haçlı Seferi Sonunda Diyarbakır Bölgesi'nin Siyasi-Askeri Yapısı”, Uluslararası Selahaddin-i Eyyubi Sempozyumu, 23-24 Kasım 1996 Diyarbakır.

“XI-XII. yy.da Selçuklular ile Atabeyliklerde Posta ve istihbarat”. Uluslararası Haçlı Seferleri Sempozyumu 23-25 Haziran 1997 İstanbul.

Ders Kitaplan

(Hakki Dursun Yıldız, İlhan Şahin ve idris Bostan ile birlikte). Tarih, Lise I, II, III Ders Kitabi), İstanbul 1990.

Yönetiminde Yapılan Y. Lisans ve Doktora Tezleri:

Yüksek Lisans Tezleri:

Gülay Bezer, Begteginli Devri Kaynaklarının Tahlili, Erzurum 1983.

Namık Gök, Sincar Atabeyliği'ne Dair Kaynakların Tahlili, Erzurum 1983.

Mehmet inan, Osmanlı imparatorluğunda Okçuluk Sporu ve Temel Teknikleri, İstanbul 1992.

M. Sait Polat, Anadolu Selçuklularında Ticari Hayat, İstanbul 1992.

Yakup Senturk, Selçuklularda iktisadi Hayat, İstanbul 1993.

İsmail Arslanhan, Irak Selçuklu Sultani I. Tuğrul, İstanbul 1993.

Dursun Dilek, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya Medreseleri, İstanbul 1994.

Cengiz Tomar, Memluk Devleti'nin Kuruluşu 1240-1260, İstanbul 1996.

Doktora:

Gülay Öğün Bezer, Begteginliler (Erbil'de Bir Türk Beyliği) 1132-1233, Erzurum 1987.

Sadi S. Kucur Sivas, Tokat ve Amasya'da Selçuklu ve Beylikler Devri Vakıfları, İstanbul 1993.

Hüseyin Kayhan, Sultan Mesud Devri Irak Selçuklarr Tarihi, İstanbul 1994.

Abdurrahim Tufan toz, Mervanoğulları, İstanbul 1994.

Hasan Hüseyin Adahoğlu, Büyük Selçuklu Devleti ile Abbasi Halifeliği Münasebetleri, İstanbul 1996.

M. Sait Polat, Moğol istilasına Kadar Türkiye Selçukluları 'nin iktisadi” ve İçtimâi Yapısı, İstanbul 1998.


Şekil ve Tablolar