1981 yılı bahar aylarını geriye bırakmağa hazırlandığımız sıralarda, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde feyz aldığım hocalarımdan Prof. Bahadır Alkım ve Prof. Tayyib Gökbilgin’i kaybetmenin üzüntüsünü içimde duydum. Ders verme yetenekleri yanında öğrencilerini sair alanlarda da teşvik etme ve yararlı yol göstermede başarılı olan hocalarımın ölümleri, alanlarında büyük bir boşluk yarattı. Prof. B. Alkım’ın Ön Asya Tarihi derslerini dinleyip de, bu dersi sevmemenin olanağı yoktu. Onun bilimsel yönlerini incelemek ve hakkında konuşmak benim yeterlilik sınırlarım içinde değildir. Bununla beraber mezuniyet tezi gereği Adana ve yöresinin tarihini incelerken Belleten’de yayınladığı makalesi1 bana çok yararlı olmuş ve hazırladığı halde yayınlama olanağı bulamadığı notlarını incelemem için emanet etmiş ve sorularıma yön vermişti. Kendisine rahmet dilerken, kısa bir süre sonra öbür dünyada ona arkadaşlığa devam için yanına giden muhterem hocam Prof. T. Gökbilgin’in istemediğimiz halde, beklenen ölümü benden daha fazla onu çok önce tanıyanları sarstı. Gerçek bir hoca vasıflarını üzerinde taşıyan ve yeteneğini etrafına yaymaktan hiç bir surette kaçınmayan hocamın yaşamı ve bilimsel kariyeri üzerinde fazla durmak benim için olanaksızdır. Zira onunla hoca - öğrenci ilişkilerimizin başladığı 1961 yılında, kariyer çalışmalarının en üst düzeyine gelmiş ve yıllardan beri topladığı malzemeyi bilimsel verilerle ortaya koymağa devam etmişti. Benim doğduğum yılda ilk bilimsel çalışmalarını ortaya koyan merhum hocam, Edebiyat Fakültesi’nin Orta Çağ Tarihi Kürsüsü’nde, Osmanlı Devletinin kuruluş dönemlerini an-latırken dinleme fırsatını bulmuştum. Hocam Gökbilgin’in bu alanın çok daha fazla dışına taştığını sonraki yıllarda öğrendim. Sonraki yıllarda Osmanlı devlet yapısı ve medeniyeti derslerini vermeğe başlarken merak ettiğim bazı konuları da öğrenmek için derslerini izlemiş, yıllarını bu alanda yetkiyle yetişmeğe harcamış bir kişinin takrirlerini dinlemiştim. Bu ciddiyetini her zaman benimseyen ve uygulayan hocamın, sonradan akademik kariyere geçmem için yaptığı[1]çabaları bir kez daha saygıyla anarken, onun Türk tarihçiliğine katkılarına kısa da olsa değinmeyi kendim için kaçınılmaz bir görev saydım.
Mensubu bulunduğum Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesinin ilk öğrencilerinden olan hocam, buraya girdiği zaman ilkokul muallimliği deneyinden geçmiş birisiydi. Babasının görevi gereği Muallim Mektebinde okurken bazılarını değiştirmek zorunda kalmıştı. Türk Kurtuluş Savaşı’nın hareketli ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarını yakından yaşayan Gökbilgin’in gözlemleri çocuk yaşlarından itibaren belleğinde yerleşmeğe başlamış ve iler ki yıllardaki bilimsel çalışmalarında kendisine yön vermiştir. O, sınırlı bir dönemin araştırıcı değil, her zaman yeniyi ve ileriyi arayan kişiliğini bu sıralarda edinmiştir. Bizzat yaşadığı Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında hangi koşulların bu olayları yarattığı konusunu incelemek gibi kendisi için görev bildiği hususları birinci el kaynaklardan da işlemekten geri durmamıştır. Bu birikimini 1936 yılında öğretime açılan Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesinde bilimsel yöntemlerle geliştirmek için öğrenci yazılan hocamın kayıt olduğu bölüm Hungaroloji'dir. Türk tarih ve uygarlığının araştırılmasında önemli kişilerin yetiştiği bu alan, adı geçen fakülte ilk kurulan bölümlerdendir[2]. Bilimsel yeteneğini burada güçlendiren hocam, yaz aylarında Macaristan’da sonradan kendisi için derinleşme konusu olacak alanlara yöneldi. Türk tarihinin el değmemiş birinci el belgeler aracılığıyla incelenmesi yanında, belgelerin gelişi güzel değil fakat bilimsel yöntemlerle nasıl işlenmesi gerektiği hakkında bilgiler edinen Gökbilgin ilk ürünlerini çeviri olarak bize aktarırken, aradan geçen verimli yıllardan sonra özgün bir kitapla yıllarının kalıtımını ortaya koydu. O yazıncaya kadar yabancıların tekelinde görülen Türk belge bilimi araştırmaları[3] ilk kez yabancı dil bilmeden yetişen Türk öğrencilerin ve bu yola girenlerin gereksinmelerini karşılamak amacıyla derli toplu hocam tarafından yapılmış oldu. Belge yayınlarının yöntemi hakkında süregelen tartışmalar bir açıklık kazanmamıştır. Belgelerin asılları gibi, matbaa harfleriyle mi yoksa yeni alfabeyle mi yayınlanması tartışması uzun zamandan beri devam etmektedir[4]. Yaptığı yayınlarda çeviri- yazıyı daha ön plana aldığı görülen hocam, Venedik'teki Türk belgelerini özet (regesta) verip asli şekliyle yayınlama yöntemini benimsemiştir. Kendisi her iki alanda da görevini yerine getirmiş biri kalacaktır. Hungaroloji tahsili sınırları içinde kalmayan Gökbilgin, Türk tarihine yönelmekle Türk-Macar ilişkileri konusunda bir uzman olmuş ,ilk.dönem ilişkilerden başlayarak, XIX yüzyıldaki Macar Mültecileri sonuna dek bütün konulara eğilmiştir. Her bir makalesi değerli olduğu gibi, Rakoçi sempozyumunun İstanbul’da düzenlenmesindeki başarısı da her zaman anılacaktır, ilk çalışmalarından birisi olan bu konu bilim âleminde Gökbilgin adını sonsuza dek yaşatacaktır.
Tarihin belirli dönemlerine saplanmadığına değindiğim hocam, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadarki her dönemde başarı ve yetkiyle kalemini konuşturmuştur. Ona bu ilerlemeyi sağlayan İstanbul kitaplıklarındaki yazmalara olduğu kadar arşiv malzemesine büyük ölçüde ağırlık vermesi ve alanını ilgilendiren bilimsel çalışmaları edinmesinden ileri gelmektedir. Başbakanlık Arşivi’ndeki muhtelif tasnifler, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi üzerinde yıllarca süren çalışmaları yanında Şeriyye Sicilleri üzerinde de devam ettirip siyasal olduğu kadar medeniyet ve teşkilat tarihi konularına da eğilmesine ve yararlı yayınlar yapmasına yola açmıştır. İslâm Ansiklopedisi’nin yayınlanmağa başladığı sıralarda kendisine verilen görevleri kaçınmadan her konunun hakkını vererek incelemiştir. Osman Bey’den başlayarak bir kaç Osmanlı sultanı, önemli devlet adamını ve hatta teşkilat konularını da yetkiyle inceleyip yayınlarken, elindeki malzeme ile çeşitli bilimsel dergileri ve armağan kitaplarını da değerlendirmekten geri durmamıştır. Rumeli’nin Türkleşmesinde önemli rol oynayan kişileri incelerken, onlara gerçek bir merkez ve kaynak olan Edirne şehrini bilimsel yöntemlerle incelemek ve devletin yapısı içinde oynadığı siyasal rol kadar, ekonomik potansiyelini de bizlere öğretmede başarılı olan hocam bir süre önce yitirdiğimiz Ord. Prof. Ömer Lûtfi Barkan üstadımız [BelletenXLIV (1980) s. 153-177] ile yöreyi enine boyuna incelemiş kişiler diye anılacaktır. Belki merak edilecek konu, devletin ana kaynağı olan Anadolu’yu nasıl değerlendirdiğidir. Kurtuluş Savaşı sırasında nasıl bir perişanlık içinde bulunduğuna tanık sayılan merhum -hocam, Kütahya ve Tokat maddelerini İslâm Ansiklopedisi için hazırlanmış, Trabzon üzerinden sonradan Yunancaya da çevrilmiş geniş kapsamlı araştırmasını Belleten sütunlarında yayınlanmış, bir taraftan da Eyâlet-i Rûm üzerinde de daha geniş bir araştırmaya giriştiği yanında Kayseri, Konya ve civarını da ihmal etmemiştir. Muhakkak elindeki malzeme daha yüksek sayıya ulaşmıştı. Pek emin olmamakla beraber Çorum ile ilgili bir defter yayınını geciktirmişti. Karşılaştığı onomastik ve toponomastik sorunları çözümlemekle meşgul iken araya giren kaçınılmaz görevler bitirmesine engel olmuştur. Belleten sütunlarından birinde III. Ahmed hakkında müstakil bir monografisinin basım kararı olduğuna dair kayıt gördüğüm zaman bana bunun III. Mehmed hakkında olduğunu ve İslâm Ansiklopedisi için hazırlarken daha geniş kapsamlı olacağım bildirmişti. Önsöz nedeniyle geciken bu kitap, evrakı arasında bulunup bir an önce araştırıcıların yararına sunulmasını beklemek her Yeniçağ tarihi araştırıcısının hakkıdır. Kanunî Sultan Süleyman devrinin bu büyük araştırıcısı devrin gerek siyasal gerek ekonomik yönlerini başarıyla incelemiş ve Kanuni devrinde önemli etkinlikleri göstermiş kişileri ana kaynaklardan incelerken, devamı sayılan bir dönemi de aynı başarıyla incelediğine şüphemiz bulunmamaktadır. Osmanlı düzenini, kuruluşundan parlak dönemine kadar geçen süreyi yıllarca araştıran hocam, bu düzenin XVII. yüzyılda nasıl bir bunalım içine düştüğünü çağdaş gözlemcilerin yapıtlarına göre incelemiş ve devletin nasıl bir sarsıntı içine girdiğini ve bunu önlemek için harcanan çabaların neler olduğunu[5] ve bunlar arasında Kâtip Çelebi’nin yerine değinmiştir. Merhumun bu mesaisini gördükten sonra gıpta etmemek elden gelmiyor. Bazısı bir makale hacmini çok aşan araştırmaları tarihçilik alanında hak ettiği yeri layıkıyla almıştır. Bir Kanuni Sultan Süleyman maddesi başlı başına ömür tüketen bir çaba sonunda geldiğine kim şüphe edebilir? Aynı başarısını Türk Devrim Tarihi dersleri verirken ve Atatürk inkılâbının uygulanması ve yayılmasındaki çabaları nedeni cesaret sahibi bir insan olduğunu da kanıtlamıştır, ödün vermeyen bir Atatürkçü zihniyetini bilimsel çalışmaları ve gazete makaleleriyle de ortaya koymaktan çekinmemekle örnek bir davranış göstermiştir.
Prof. Tayyib Gökbilgin’in tarihçiliğimize yaptığı olumlu katkıları arasında Venedik Devlet Arşivi’ndeki bir kısım Türk belgelerini yayımlamasının ayrı bir yeri bulunmaktadır. Yüzyılların anılarıyla dolu olan bu belgelikte, günümüz araştırıcılarının merakını çeken görkemli malzeme nedense ihmale uğramış ve hak ettiği derecede bilim dünyasına tanıtılamamıştır. Bunun nedenleri üzerinde tartışma yapmak gereksizdir. Merhum hocam 1958 yılında Türk Tarih Kurumu ile Giorgio Cini vakfı arasında uygulanan .bilim adamı değişimi anlaşmasından yararlanıp [Belleten c. XXIII, S. 686] Venediği ziyaret ettiği zaman, ihtisas sahası olan Kanuni Sultan Süleyman dönemi belgelerini ve siyasal tarihimizde olduğu kadar hukuk, ekonomi, diplomasi alanlarında da önemli bir yer tutan ahidname metinleri üzerinde çalışmalarını yoğunlaştırmıştı. Kısa sürdüğü sanılan bu çalışma döneminden sonra elindeki malzemeyi yayına hazırlamış ve bitirmiştir. Böylece uzun zamanın ihmalini bir parça olsun unutturmuştur. Hocası L. Fekcte tarafından daha önceleri inceleme konusu olan bu belgelerin geçirdiği evreleri Alessio Bombaci anısı üzerine hazırladığımız yazımızda değindiğimiz için tekrar etmiyoruz[6]. Bu yayının ilk kısmı hakkındaki düşüncelerimizi bir tanıtmamızda açıklamıştık[7]. 1966 yılında öğretmen iken İtalyan hükümetinin burslarına başvurup incelemelerde bulunmak isteğim zaman sayın hocam gerek İtalyan gerek Türk makamları nezdinde girişimlerde bulunmuş ve bir adet bursun bana tahsisini bir yıl sonra gerçekleştirmişti. Hedefim olan Venedik Devlet Arşivi’nde hocamın yayını diplomatik açısından bana çok yaralı olmuştu. Karşılaştığım zorluklarda kendisine yazdığım her mektubu zamanında yanıtlayan hocam, desteğini hiç bir zaman esirgemedi. Onun yaptığı yayın Venedik’te ilgi gördü ve Prof. Pertusi bana tanıtma yazma görevi verdi[8]. Sonradan ikinci kısmı yayınlarken uzun bir giriş hazırlamış ve bir kaç kez Ankara’ya geldiği zaman fikir teatisinde bulunmuştuk. Bu yayın için çok gerekli olacak bir dizini hazırlamağa girişmiştim. Maalesef o sıralarda [1971] vatani görevimin zamanı geldiği için her türlü bilimsel çalışmalarımı yarıda kesmek zorunda kalınca bu iş de ihmale uğramış oldu. Bu isteğime memnun kalan hocamın herhangi kronolojik bir sıra yapmaması yararlanmayı güçleştirdi. Bu yayından sonra araştırmalarını sürdüren hocamın Türk - Venedik ilişkilerini bizim açımızdan ne olduğuna dair makaleleri yayınlandı. Bir tanesinin tercümesini asistanlığımın ilk yıllarında yapmak istemiştim. Vatani görevim buna engel olmakla beraber, 1977 yılında II Veltro dergisinin bir sayısını Türkiye’ye ayırmasını sağladıktan sonra kendisinin izniyle notlar koyup yayınlamakla, kendisine olan borçlarımdan bir tanesini yerine getirmek beni mutlu etti. İstediğim dizini Belgelerin sonraki bir sayısında yayınlama arzum, derginin yayının aksaması nedeniyle ertelenmiş oldu. Hocam bu yayın hakkında benim kanaatlerimi beklemiş ve tenkit etmemi istemişti. Bir ömür boyu belgelerle uğraşmış ve bilim dünyasında tartışmasız bir yetkili olan hocamla böyle bir ilişkiyi hiç bir zaman istemezdim. Bununla beraber bu belgelerin Venedik Devlet Arşivi’ndeki ilgili kayıtlarla karşılaştırılması ve açıklanması gereken noktaların neler olduğuna dair çalışmalarımı hiç bir zaman ihmal etmedim. 1979 yılında üniversite tarafından yurt dışı araştırma ve inceleme ile görevlendirildiğim zaman hiç tereddütsüz gene Venedik Devlet Arşivini ziyareti planladım. Onbir yıllık akademik deneyimden sonra burada yapmak istediğim çalışmalarımı planlarken, Kanuni devrine ait yeni belgeleri de aramağa devam ettim. 1981 yılında toplanması öngörülen Türk Tarih Kongresi için bir bildiri istenince bu konuyu eğildiğimi kendisine Ulaştırdığım zaman teşvikten geri durmamış ve uygun bir zamanda bu malzemeyi bir arada işlemeyi tasarlamıştık. Yaşamı sırasında bu çalışmayı bitirmemek içimde buruk bir anı olarak kalacaktır. Bu isteğimi sonuca getirmek ve notlarım arasında bulunan dizini yayınlamak en büyük arzumdur.
Bu derlememi onun ölümünden sonra değil, vatani görevimi bitirdikten kısa bir süre sonra hazırlamağa başlamıştım. Bilimsel çalışmalarımda yararlı olacak malzemeyi toplarken, tarihçiliğimize yararı dokumuş değerli kişilerin yapıtlarını bir araya getirmeye niyet-lenmiştim. Öğrencilik yıllarımda, öğretmenliğimde ve akademik kariyerimde yararlı olan hocamın tam bir bibliyografyasını hazırlamak istemiş ve bu fikrimi kendisine açtığım zaman çok sevinmişti. 1973 tarihinde başlayıp 1976 yılında bitirdiğim derlememi daktilo edip iki nüshasını kendisine sunduğum zaman çok mütehassis olmuştu. Sonraki yapıtları ile son şeklini verdiğim bu derleme onu bir kez daha saygı ile anmama vesile olurken Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde sınıf arkadaşı olan sayın Uluğ İğdemir bey ile, ilk hocalarından ve benim bu fakülteye asistan olmamı sağlayan Prof. Dr. Bekir Sıtkı Baykal’a en eski dostlarından birini kaybettikleri için başsağlığı dilemekten kendimi alamıyorum.
KİTAP VE MAKALELER
Kullanılan kısaltmalar:
Çev.: Çeviri
Tan.: Tanıtma yazısı
T. D.: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi
T. E. D: Tarih Enstitüsü Dergisi
T. T. O. K. B: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni [şimdiki adı: Turing]
TA: Turkologischer Anzeiger. Turkology Annual
19 3 9
1 —çev: Arşiv Meseleleri, İstanbul 1939, 149 S.
[L. Fekete ve bazı Macar arşivistlerin makalelerinden yapılan çevirilerdir. İlk iki makale başlığı: Türk Arşiv İşleri S. 1-53. Bulgaristan’da Türk Vesikaları S. 52-62].
2 — “Macar Devlet Arşivi ve tarihçesi”, Belleten III/11-12 (1939) S. 447-475.
3 — Çev: Lajos Fekete, “Yeni Türkiye (Atatürk’ün ölümü münasebetiyle)”,
Türk Tarih Arkeologsa re Etnografya Dergisi IV (1939) S. 1-6
1 9 4 1
4 — “II. Racoczi Ferencz ve tevabiinc dair yeni vesikalar”, Belleten V/20 (1941)
S. 577-595 ek lev. CX-CXXXVI
[Başbakanlık Arşivi’ndeki muhtelif tasniflerden alman belgelere göre. Levhalarda fotokopi ve bazı belgelerin çeviri yazıları bulunmaktadır].
5 — Çev: Lajos Fekete “Türk vesikalarının neştri ve bu işin arzettiği meseleler”,
Belleten V/20 (1941) S. 607-616.
[Körösi Csoma - Archivum 1939 ilave nüshadan S. 503-14].
194 5
6 — “Macaristan’daki Türk hâkimiyeti devrine ait bazı notlar”, Türkiyat Mecmuası VII-VIII/cüz i (1940-1942) S. 200-211.
7— “Kosova Meydan Muharebesi, Birincisi (791-1389)”» Ansiklopedi II (1945) s. 524-527
8 — “Türk Meşhurları Ansiklopedisinin neşri münasebetiyle”, Akşam 9 Ağustos >945-
9 — “Arşiv İşlerimiz”, Akşam 13 Ekim 1945.
1946
10 — “1840’dan 1861’e kadar Cebel-i Lübnan meselesi ve Dürziler”, Belleten
X/4O (1946) S. 641-703.
19 4 8
11 —“Umumî Türk Tarihi meseleleri”, Tasvir 13 Aralık 1946.
12 — “Rumeli’nin iskânında ve Türkleşmesinde Yürükler”, III. Türk Tarih
Kongresi. Ankara 15-20 Kasım 1943. Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1948, S. 648-660.
13 —“XVII. asır başlarında Erdel hâdiseleri ve Bethlen Gâbor’un beyliğe intihabı”, T. D. 1/1 (1949) S. 1-28.
1950 -
14 — “Kanuni Sultan Süleyman’ın Sigetvar’daki türbesi”, Tarih Dünyası 4 Haziran 1950.
15 — “Osmanlı Tarihinde Türk - Macar yakınlığı”, Tarih Dünyası 15.8.1950
ve aynı dergi 12 Ekim 1950 sayılan.
16 — “İkinci Murat zamanında Edirne”, Tarih Hâzinesi 2.12.1950 S. 73-75.
1951
17 — “XVI. asır başlarında Osmanlı Devleti hizmetindeki Akkoyunlu ümerası”, Türkiyat Mecmuası IX (1946-1951) S. 35-46.
19 5 2
18 — “Kara Üveys Paşa’nın Budin Beylerbeyiliği, 1578-1580” T. D. c. II (1952)
S. 17-34.
19 — “Türk Tarih Kurumu ve millî tarih ülküsü”, Bilgi 58 (Şubat 1957) S. 4-5.
20 — “Fatih Kanunnameleri”, Bilgi (Temmuz 1952) S. 9 vd.
21 —“İsmail Gaspirali 1851-1914”, Bilgi 67 (Kasım 1952) S. 8.
22 — XV-XVI Asırlarda Edirne ve Paşa Livası. Vakıalar Mülkler Mukataalar, İstanbul 1952, VII-631 S. ek 302 sayfada XXI aded vakfiyye yayını. Fotokopi, çeviri yazı ve matbaa harfleriyle yayını.
23 — “XVI asırda mukataa ve iltizam işlerinde kadılık müessesesinin rolü”,
IV. Türk Tarih Kongresi. Ankara 10-14 Kasım 1948. Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1952, S. 433-444.
24 — “Les institutions sociales et culturelles de la colonisation et leur action
spirituelle dans la Peninsule Balkanique: les zaviyesi, les couvents et le muallimhane, le ecoles primaires”, Actes du XVe Congres Intemational de Sociologie, İstanbul 1952, S. 255-260.
1953
25 — “Vefa kültür muhiti”, Bilgi 71 (Mart 1953) S. 10 vd.
26 — “Rönesans hükümdarı Fatih”, Bilgi 73(Mayıs 1953) S. 9 vd.
27 — “Yunanistan’da Türk eserleri. Bir seyahatten hâtıralar, intibalar”, Bilgi
76 (Ağustos 1953) S. 1-3.
28 — “Murad I tesisleri ve Bursa İmareti vakfiyesi”, Türkiyat Mecmuası IX (1953)
S. 217-227. S. 223-234 arasında fotokopiler.
[Başbakanlık Arşivi’nde Mâliyeden Müdevver Defterler serisinde 162/5 numaralı belgeden].
29 — tan “Fekete Lajos, Ostrogon Sancağının 1570 yılı vergi tahriri/Az Ezster-
gomi szandjak 1570. e ada osszeiraza, Budapest 1943”, T. D. III (1953) S. 172 vd.
30 — “Pedro de Urdemalas’ın esir düştüğü deniz harbi”, Dünya 1.12.1953.
19 5 4
31 — “Bir seyahatten hatıralar ve intibalar. Gümülcine’de mevcut Türk eser
leri”, Bilgi 8ı (Ocak 1954) S. 14.
32 — “A. A. Adıvar’ın Bizans'da Yüksek Mektepler makalesinin özeti” aynı sayı,
S. 14.
33 — “Macar Kralı Korvin Mathias’dan Bayezid II’ye gelen mektup”, Bilgi
82 (Şubat 1954) S. 1-3.
34 — “Arşiv işlerimiz”, Dünya 16.2.1954.
35 — “Eski kütüphaneler”, Bilgi 84 (Nisan 1954) S. 2 vd.
36 — “Üniversite kütüphanesi” Dünya 1.4.1954.
37 — “Şark yıldızı”, Dünya 13.4.1954.
38 — “B. M. M. açılmadan önce”, Dünya 20.4.1954.
39 — “Milli tarih”, Dünya 27.4.1954.
40 — “Batı Trakya göçmenleri” Bilgi 85 (Mayıs 1954) S. 2 vd.
41—“Mütareke döneminde feshedilen partiler”, Dünya 11.5.1954.
42 — “Atatürk Samsun’da”, Dünya 19.5.1954.
43 — “Eski kütüphaneler II”, Bilgi 87 (Temmuz 1954) S. 2 vd.
1 9 5 5
44 — “XVI. asır başlarında Kayseri şehri ve livası”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle
Zeki Velidi Togan’a Armağan. Symbolae in Honorem Z- V. Togan, İstanbul1950-1955 S. 93-108.
45 — “XVI asır ortalarında Osmanlı Devletinin Tuna havzası ve Akdeniz siyasetleri, bunlar arasında alaka ve irtibat, muhtelif veçheleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi XIII/4 (Aralık 1955) S. 63-67.
46 — “Vâmbery (1832-1873)’nin Türklüğe bağlılığı”, Türk Yurdu sayı 246 (1955)
S. 25-27. s
47 — “Fatih ve Balkanlar”, T. T. O. K. B. 160 (Mayıs 1955) S. 10 vd.
48 — “Rüstem Paşa ve hakkındaki ithamlar” T. D VIII/11-12 (1955) S. 11-50.
[S. 32-50 arasında Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nden alınma yedi adet belgenin çeviri yazısı bulunmaktadır],
1956
49 — “Ertuğrul Gazi ihtifali ve Söğüt”, Vatan 8. Ekim. 1956.
50 — “Profesörlerimiz konuşuyor: Prof. M. Tayyib Gökbilgin. Konuşan Neriman M. Öztürkmen”, Teni İstanbul 29. Mart. 1956.
51 —“Türkiye Muallimler Birliği hakkında bir rapor”, Bilgi 106 (Ocak 1956)
S. 12 vd.
52 — “Kanunî Sultan Süleyman devri başlarında Rumeli Eyaleti, Livaları,
Şehir ve Kasabaları” Belleten XX/78 (1956) S. 247-285.
Fransızcası: “Eyalet de Roumili ses livas, ses villes, leurs rcvenuz et leurs proprietoircs, atı debat du regne de Soliman 1e Magnifique”, S. 285-294. ek. 12 levha [Sırpça çevirisi n. 143].
53 — “Ondokuzuncu yüzyılın sonuna kadar Türkiye’de garplılaşma hareketlerinin mana ve değeri”, IV Eğitim Kongresi Raporları, İstanbul 1956, S. 33-36.
19 5 7
54 — Rumelide Yürükler, Tatarlar ve Evlâd-ı Fatihan, İstanbul 1957, XII-342 S. ek 6
harita. Yürüklerin XVI ve XVII. asırlarda Rumeli’ye dağılışı ve Kocacık yürüklerinin bulundukları bölge ve köyleri gösteren haritalar.
55 — “Kaybettiğimiz değerler: Efdaleddin Tekiner”, Cumhuriyet 16.8.1957.
Bu makale aynen: T. T. O. K. B 189 (Ekim 1957) S. 3 vd. Bu yazı ile birlikte şu kitap içinde E. Tekiner için yapılan yayınlar: Üstad Efdaleddin Tekiner, İstanbul 1958, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Neşriyatı, S. 3-7
56 — “Plevne kahramanı ve Macarlar”, Bilgi 123 (Haziran 1957) S. 4, 17.
57 — “Turizm hizmetinde tarih”, Cumhuriyet 29. Ağustos. 1957. Bu makale
aynen: T. T. O. K. B 189 (Ekim 1947) S. 3 vd.
58 — “Kâtib Çelebi”, Cumhuriyet 25 Temmuz 1957.
59 — “Kâtip Çelebinin kronolojik eseri: Takvimüttevarih”, Katip Çelebi Hayatı
ve Eserleri Hakkında İncelemeler, Ankara 1957, S. 101-119.
60 — “XVII. Asırda Osmanlı Devletinde ıslahat ihtiyacı ve temayülleri ve Katip
Çelebi”, aynı eser S. 197-218.
61 — “Arz ve raporlarına göre İbrahim Paşa’nın Irakeyn Seferindeki ilk ted
birleri ve fütuhatı "Belleten XXI/83 (>957) S. 449-482. ek 40 levha. [Başbakanlık Arşivi ve Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nden alınma 10 belgenin çeviri yazısı S. 465-482].
6a— “Sokullu Mehmed Paşa’nın bir talimatı ve 1572 tarihinde Bosna ile alakadar birkaç vesika”, Prilozi VI-VII (1956-1957) basımı 1958, S. 159-162 Türkçe metin. S. 162-165 H- Hadzıbegic tarafından yapılan sırpça çeviri, S. 166-174 belgelerin faksimilesi, matbaa harfleriyle yayını ve Sırpça çevirisi. S. 174: Rösume, “üne lettre de directive de Sokullu Mehmed Paşa et qualques documents relatifs â la Bosnie”.
1958
63 Korvin Mathias (Mâtyâs)’ın Bayezid H’e mektupları, tercümeleri ve 1503 (909) Osmanlı - Macar muahedesinin Türkçe metni”, Belleten XXII/87 (1958) S. 369-381. Fransızcası: S. 382-390: “La traduction des letters de Korvin Mathias â Bayezid II et le texte turc du traite hungaro - ottomane de 1503 (909)”. Ek: XI levha.
[Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’ndeki E. 6630, 6633/2, 6633 numaralı belgelerin yayınıdır].
64 — “Tarihimizde Edirne’nin mevkii ve tarihçileri”, Üniversite Haftası Edime
Konferansları, İstanbul 1958, S. 38-63.
65 — “İstanbul’un fethi ve Fatih”, Vatan 29 Mayıs 1958.
66 — “Boğazkesen Hisarı”, Vatan 6 Haziran 1958.
67 “39 uncu yıldönümü günlerinde Amasya Kararları”, Vatan 11 Haziran 1958.
88 İnönü şehitleri ihtifali 1921”, Vatan 15 Haziran 1958, devamı aynı gazete 21 Haziran 1958.
69 —“Kıbrıs davamız ve ötekiler”, Vatan 28 Haziran 1958.
7° — “Tarihin hükmü”, Vatan 13 Temmuz 1958.
7> —“Felsefe ve tarih”, Vatan 11 Ağustos 1958.
1959
72 Tabutu Türk Bayrağına sanlı olarak Campo Verano’ya gömülen vatanperver, monsenyör M. Ali Mulla ve gerçekleşmeyen fikirleri”, Vatan 18 Mart 1959.
[Bu yazının, Oriente Modenıo dergisinde İtalyanca bir özeti yayınlanmıştır: c. XXXIX (1950) S. 245-246].
73 Atatürk ve devrimler” Vatan 10 Kasım 1959, aynen Vatan 1960 yıllığı S. 449-452.
74 —“Siyasal Bilgiler Fakültesi”, Vatan 4 Aralık 1959.
75 — Milli Mücadele başlarken. Mondros Mütarekesinden Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılışına kadar c. I. Mondros Mütarekesinden Sivas Kongresine kadar, Ankara 1959, S. VIII-195 [c. 2 için bk. 106].
1960
76 — “Meclisi Vükelâ mazbatalarına göre 1919 senesinde ecnebi işgalleri ve talepleri karşısında İstanbul Hükümeti”, V. Türk Tarih Kongresi 12-17 Nisan 1956. Kongreye Sunulan Tebliğler, Ankara 1960, S. 707-722,
77 — “İtalya Kütüphanelerindeki bazı İslâmî yazmalar”, İslam Tetkikleri Ensti
tüsü Dergisi c. II/cüz 2-4 (1958) basımı 1960.
S. 193-200.
78 — “X. Milletlerarası Dinler Tarihi Kongresi”, aynı dergi S. 189-192.
79 — “Ebussuud fetvalarında ve XVI. asır şer’iyye sicillâtında isbat ve şehadet”,
İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi e. III/cüz 1-2 (1959-1960) S. 117-132.
80 — Önsöz, şu kitaba: Hamdi Kreşevlakoviç, Çengiç Beyleri. Osmanlı Devrinde
Bosna - Hersek feodalizmi hakkında bir etüd. Hırvatçadan tercüme eden ve biyografileri derleyen İsmail Eren, İstanbul 1960, S. 8-16.
8ı — “Ahlak ve siyaset”, Vatan 22 Nisan 1960.
82 — “Macaristan’daki Türk hâtıraları”, Vatan. Bu yazı aynen T. T. O. K. B
221-222 (Haziran - Temmuz 1960) S. 3-5.
83 — “Macaristan'daki sanat eserlerimiz”, Vatan 16 Mayıs 1960.
84 — “Tarihte Türk - Macar yakınlığı”, Vatan 20 Mayıs 1960.
85 — “Zihniyet inkılabı”, Vatan 16 Eylül 1960.
86 — “Türkiye’de Cumhuriyet ve millî hâkimiyet”, Vatan 29 Ekim 1960.
1961
87 — “Serviler”, Vatan 8 Ekim 1961.
88 — “Millî kader”, Vatan 13 Ekim 1961.
89 — “VI. Türk Tarih Kongresi”, Vatan 30 Ekim 1961.
go — “ölümsüz Ata”, Vatan ıo Kasım 1961.
91 —“Devlet adamı”, Vatan 17 Kasım 1961.
92 — “Mustafa Kemalin arkadaşlarından biri daha öldü. Behiç Erkin”, Vatan
24 Kasım 1961.
93 — çev: Lajos Fekete, “Macaristanda Türklerin mülk sistemi” T. D XII/16
(1961) S. 25-42.
[aslı “Török Birtokrendszer a hodolt Magyarorszâgon”, Ertegezeteg, A Törtene titumomânyok Kör e bol, XXV Budapest 1940. Notsuz bir yayını: “II sistema dei possedimenti nell’Ungheria sottomessa ai Turchi”, Annali n. s I (1940) S. 103-116].
1962
94 — “Anıtlarımız”, Vatan4 Ocak 1962.
95 — “Edirne’nin 600. üncü yıldönümü ve Edirne Üniversitesi, İkdam 22 Mart
1962.
96 — “Kültürel dış münasebetler ve bunun için gerekli çalışmalar”, İkdam Mart
1962.
97 — “Şura’da yeni üniversiteler meselesi”, İkdam.
98 — “Şura’da öğretmen davası ve halk eğitimi meselesi”, İkdam.
99 — “XVI. yüzyıl başlarında Trabzon Livası ve Doğu Karadeniz bölgesi”,
Belleten XXVI/ıO2 (1962) S. 293-337.
[Başbakanlık Arşivi’ndeki 52, 53, 288, 387 sayılı Tapu - Tahrir defterleri verilerine göre. Yunanca’ya çevirisin. 203].
100 — “XIX. asır sonlarında Türk-Macar münasebetleri ve yakınlığı”, Nemeth
Armağanı, Ankara 1962, Türk Dil Kurumu Yayınları-Sayı 191, S. 171-182.
1964
101 — “İki Bulgar tarihçisinin iddiaları ile ilgili mülazahalar”, T. D XIV/19
(1964) S. 15-40.
[Burmov ve Vera P. Mutafçieva’nın mantisi tarih görüşlerinde kendi yapıtını tahriflerine yanıttır].
102 — “Venedik Devlet Arşivindeki vesikalar külliyatında Kanunî Sultan Süleyman devri belgeleri”, Belgeler I/2 (1964) S. 119-120.
[Adı geçen arşivdeki Türkçe belgeler koleksiyonlarında bulunanlardan bir kısmının, bir özet (regesta) ve arap harfleri ile yayını. İkinci kısım n. 168].
103 — “Le preveu et temoignage dans la jurisprudence de Fetva d’Ebussuud
et quelques exemples sur l’application dans le tribunaux ottomane du XVI' siöcle”, Recueil de la Sociite Jean Bodin XVIII (1964) S. 205-209.
104-105 — “Kurucu ve teşkilatçı büyük Türk hükümdarı Fatih Sultan Meh- med”, Fethin 511. Yıldönümü Konferansları, İstanbul 1964, S. 29-35. İngilizcesi: “The great turkish ruler Sultan Mehmed the Conqueror as a builder and an organizer”, Lectures Delivered on the §ırth Anniversary of the Conçuest of İstanbul, İstanbul 1964, S. 25-31.
Bu kitaplar İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü yayınıdır.
1965
106 — Milli Mücadele Başlarken c. 2. Sivas Kongresinden Türkiye Büyük Meclisinin
açılışına kadar, ş Eylül 1919-23 Nisan 1920, Ankara 1965, VIII-440 S. [Türkiye İş Bankası yayınıdır. 1. cilt n. 75 dir.]
107 — “Kıbrıs’ın düşündürdükleri”, Kemalizm IV/65 (1965) S. 8 vd.
108 — “İstanbul’un fethinin bugün taşıdığı anlam ve önemi”, Türk Yurdu IV/6
(1965) S. 17-20.
109 — “15 ve 16 asırlarda Eyâlet-i Rûm”, Vakıflar Dergisi VI (1965) S. 51-61.
110 — “Edirne hakkında yazılmış tarihler ve Enis-ül Müsârnirin”, Edime. Edirne'nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara 1965, S. 77-117.
ııı — “XV. asrın birinci yarısında II. Murad devrinde Hıristiyan birliği ve Osmanlı-Macar mücadeleleri esnasında Edime”, aynı eser S. 119-135.
112 — “Edirne şehrinin kurucuları”, aynı eser S. 161-178.
1966
113 — “Kanunî Süleyman’ın 1566 Szigetvar Seferi sebebleri ve hazırlıkları”,
T. D XVI/21 (1966) S. 1-14.
114 — “Nagy Szoban 1566. Szigetvar elleni Hadjârâtanak elömenzei”, Dunantuli
Tudomânjos Syüjtemöni 66 (1966) [görülmedi]
115 — “XV-XX yüzyıllarda Merkezî ve Güney - Doğu Avrupa'da köylü hare
ketleri konusu hakkında”, Belleten XXX/117 (1966) S. 91-97. Fransızca
çevirisi: “Intervention concemant le rapport: Mouvements paysan dans le centre et le Sud - est de l’Europe, du XVe au XX' sidcle”, par S. Pascu et ses colloborateurs aynı sayı S. 99-102.
116 — “Atatürk ilkeleri”, Kemalizm (1966) S. 2. vd.
117 — “Anma törenleri”, Ulus 16 Aralık 1966 [Kanuni S. Süleyman ve Zigetvar
hk.].
118 — ‘“Büyük İmparatorlukları’ konu yapan kongre”, Ulus 24 Aralık 1966
[Societe Jean Bodin tarafından düzenlenen toplantı hk.].
1967
119 — “Edirne Üniversitesi niçin gereklidir”, Ulus 4 Ocak 1967.
120 — “Orta Doğu ve Batı”, Ulus tı Ocak 1967 [B. Levvis’nin kitabı hk.].
121 — “Fatih’in yaptığı toprak reformu”, Ulus 18 Ocak 1967.
122 — “öğretmen, görevi ve kaderi”, Ulus 31 Ocak 1967.
123 — “Bölgesel tarih ve arkeoloji dernekleri”, Ulus 9 Şubat 1967.
124 —“Üniversite öğrenci örgütleri ve sorunları”, Ulus 18 Şubat 1967.
125 — “Tarihî anıtlarımız ve Yüksek Kurul”, Ulus 25 Şubat 1967.
126 — “Halkçı ve hoşgörür Arslan Paşa”, Ulus 4 Mart 1967.
127 — “Tarihî gelişmemizde temel haklar”, Ulus 13 Mart 1967.
128 — “Profesörlerin aşırı alınganlıkları”, Ulus 28 Mart 1967.
129 — “Sol fikirlerin fazileti”, Ulus 4 Nisan 1967.
130 — “Ahlak ve siyaset ilkeleri”, Ulus 13 Nisan 1967.
131—“Tarihimizde toprak sorunları ve kanunları”, Ulus 2 Mayıs 1967.
132 — “Tarihte ve bugün anayasamız”, Ulus 5 Mayıs 1967.
133 — “Toprak reformunun tarihi temelleri”, Ulus 21 Mayıs 1967.
134 — “Tarihte Türk - Macar yakınlığı”, Ulus 29 Mayıs 1967.
135 — “Yakın tarihimizde Ortadoğu”, Ulus 13 Haziran 1967.
136 — “Son kaybettiğimiz tarihçi değerler”, Ulus 12 Ekim 1967 [H. Scheel ve
Hamit Ongunsu hk.].
137 — “Rakoçi ve Mikes Kelemen”, Ulus 10 Ekim 1967.
138 — “Millî Mücadele ve devrimciliğimizin tarihi”, Ulus 18 Ekim 1967.
139 — “Atatürk’ü anlamak”, Ulus 28 Ekim 1967.
140 — “Devrimci Atatürk”, Ulus 10 Kasım 1967.
141—“Üniversiteler sorunu”, Ulus 24 Kasım 1967.
142 — “Kıbrıs’ın düşündürdükleri”, Ulus 16 Aralık 1967.
143 — “Ajalet Rumelija. Popis sandzaka I gradova na pocatku cladavine Sulej-
mana Velicanstvenog”, Prilozi 16-17 (1966-67) S. 307-342.
[aslı Belleten 78 (1956). No: 52’deki makalenin Hazım Şabanoviç tarafından yapılan çevirisidir].
144 — “XV-XVI. yüzyıllarda Eyalet-i Rum”, VI.. Türk Tarih Kongresi Ankara
20-28 Ekim 1961, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara 1967 S. 358 vd.
145 — “Kanuni Sultan Süleyman’ın tımar ve zeamet tevcihi ile ilgili fermanlar”,
T. D XVII/22 (1967) basım 1968, S. 35-48.
[Paris’deki Biblioth£que National’de bulunan codex içindeki kayıtların yayını].
146 — “Tanzimat hareketlerinin Osmanlı müesseseleri ve teşkilâtına etkileri”,
Belleten XXXI/l2t (1967) S. 93-111.
1968
147 — “Bursa’da kuruluş devrinin ilim müesseseleri, ilim adamları ve Bursa tarihçileri hakkında”, Necati Lügal Armağanı, Ankara 1968, S. 261-273.
148 — “XVI. asırda Karaman Eyaleti ve Lârende. Karaman vakıf ve müesseseleleri”, Vakıflar Dergisi VII (1968) S. 29-38.
149 — “Devrimci Atatürk”, Kemalizm 73 (Ağustos 1968) S. 10.
1969
150 — “Un aperçu general sur l’histoire des institutions de l’Empire Ottomane
au XVIe siecle”, Turcica I (1969) S. 247-260.
1970
151 —“Osmanlı İmparatorluğu sorunu ve kongreler”, Cumhuriyet 19.8.1970.
152 — “Osmanlıların ilk yılları ve doğru olmayan görüşleri”, Cumhuriyet 20.8.1970.
[S. Vryonis Jr. görüşlerinin tenkidi].
153 — “Dış Türkler ve gerçekler”, Milliyet 3.9.1970.
154 — “Osmanlılar ve Filistin”, Milliyet 23.9.1970.
155 — “Cumhuriyet 47 yaşında”, Milliyet 29.10.1970.
156 — “Bilimde dış ilişkilerimiz”, Milliyet 16.12.1970.
157 — “L’etendue du pouvouir de Soliman le Magnifique au XVI' şişele”,
Recueil de la Sociitğ Jean Boudin pour l'Histoire Conıparative des institutions XX (1970) La Monacratie.
158 — “L’öxpedition Ottomane contre Astrakhan en 1565”, Cahier du Monde Russe
et Sovietiçue XI/I (1970).
159 — “Kanunî Sultan Süleyman’ın Macaristan ve Avrupa siyasetinin sebep ve
âmilleri”, Kanuni Armağanı. Kanuni Sultan Süleyman’ın 700. ölüm Yıldönümü Anma Kitabı. Ankara 1970, S. 5-39.
160 —“Yeni belgelerin ışığı altında Kanunî Sultan Süleyman devrinde Osmanlı-
Venedik münasebetleri”, aynı cilt S. 171-186.
[çevirisi için bk. no. 201].
1 9 7 1
161 — “Lehistan Tatarları hakkında bir risâle ‘Risâle-i Tatar-ı Leh’”, T. E. D 2 («97«) S. 121-130 XXIII levha [özel elde bulunan bir yazmanın tanıtımı].
ı62—çev: Tudor Matcsku’ Karaharman. Dobruca’nın kaybolmuş bir köyü”, aynı dergi ve sayı S. 288-296. [Makale aslı S. 297-343 fk harita],
163 — “Müesseseler tarihimizin kaynaklarından. 1579 senesinin Rumeli Sadaret
Sicillerinden bazı önemli kayıtlar”, T. D 25 (1971) S. 79-88.
164 — “Devlet adamları vasıfları ve tarihimizde bazı bilgin devlet adamları”,
İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, IV/3-4 (1971) S. 18-28.
165 — “İtalya kütüphanelerindeki bazı İslâmî ve Türkçe yazmalar”, aynı dergi
S- 34-52-
[Venedik ve Vatikan’daki yazmalar hk.].
166 — tan: Kaldy - Nagy Gyula, ‘Haracz - Szadok rejak Törük vilag. Haraç
toplayanlar ve reaya, Budapeşte 1970. aynı dergi S. 93-97.
167 — “Kâtip Çelebi, interprfcte et renovateur des traditions religeuses au XVII'
sidele”, Turcica III (1971) S. 71-79.
168 — “Venedik Devlet Arşivindeki Türkçe belgeler koleksiyonu ve bizimle ilgili
diğer belgeler”, Belgeler V-VIII (1968-1971) S. I-151.
[Adı geçen arşivdeki belgelerden başka Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’ndeki belgeler ile, Paris’deki Biblioth£que National’de bulunan codex’deki Kanunî devri belgeleri yayını. Birinci kısım, no. 102].
169 — “La conception de Nicolas lorga sur l’Empirc Ottomane”, Bullelin Asso-
ciation Intemationale d’Etudes au Sud - Est Europeen, IX/l (1971).
170 — “İstanbul Üniversitesi”, Milliyet 20 Şubat 1971.
1972
171 —“Türk toplumunda bir kültür devrimi olarak devrimcilik”, Atatürk Önderliğinde Kültür Devrimi Semineri 9-11 Kasım 1967, Ankara 1972, S. 7-12.
172 — çev: Kreskai Miklos, ‘Yurd kurma hakkında’ Türkiyat Mecmuası XVII
(1972) S. 13-20.
1973
173 — “Venedik Doju ve Leh Kralına verilen bir kısım ahitnamelerin şekil ve
muhteva bakımından taşıdıkları önem ve tarihî gerçekler”, VII. Türk Tarih Kongresi, Ankara 25-29 Eylül, 1970, Kongreye Sunulan Bildiriler, c. 2 Ankara 1973- S. 473-483-
[Venedik Devlet Arşivi’ndeki belgelere göre].
174 — “1919’da Anadolu’da yabancı işgal ve tahriklerinin doğurduğu problemler”, aynı cilt S. 836-842.
175 — “İtalya kütüphanelerinde bazı İslamî ve Türkçe yazmalar”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi V/I-4 (1973) S. 113-164.
Zeki Velidî Togan’ın anısına adanan bu derginin önsözünde merhumun bilimsel yaşamına dair bir yazı S. t vd.
176 — “L’Empirc Ottomane. Formation, evolution, diparition”, Recueils de la
Socie'te Jean Bodin. Pour l’histoire comparatiue des institutions XXXI (1973) s- 555-564-
177___“Atatürk ve İnkılapları”, Cumhuriyetin 50. Yılına Armağan, Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1973, S. 23-34.
178 — “Documents on Ottoman - Wallachian relations during the reign of Michael the Brave”, EEQ 7-3-1973 S.331-341- [görülmedi; TA I S. 419 n. 829].
1974
179 —“Tarihin akışı içinde 23 Nisan”, Milliyet 23 Nisan 1974
,8o “Molla Gürâni ve padişaha sunduğu yazılar”, The Müslim East Studies
in Honour of Julius Germanus, Budapest 1974, S. 75-83.
181 — “Söğüt Ertuğrul Gazi türbesi”, T. E. D 4-5 ('973-74) s- 79-90
,82— “Tarihte Türk - Leh münasebetleri”, Güneydoğu Avrupa Arattırmaları Dergisi 2-3 ('973-'974) S. 498-500.
19 7 5
183— “Un registre de depenses de Bâyazîd II durant la campagne de Lepante de 1499”, Turciea V (1975)S.80-93.
184 — “Türk idaresinde Budin”, Atatürk Konferansları V (1971-1972), Ankara 1975, S. 163-178.
,85 Taşköprü - zade ve ilmi görüşleri I”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi VI/I-2
(1975)S.127-138.
186 —“La politique Ottoman devant la Reforme”, XIV Intemational Congress of Historical Sciences, San Fransisco 1975, teksir halinde 20 sayfa.
1976
187 — “Kanunî Sultan Süleyman devri müesseseleri ve teşkilâtına ışık tutan Bursa şer’iyye sicillerinden örnekler”, İsmail Hakkı Uzunçarşılı Armağanı, Ankara 1976, S. 91-112.
[Bursa sicillerinden alınma 15 belgenin özeti ve Arap harfli yayını. Devamı n. 194 daki kitabın sonundadır].
188 — “Türk-Macar ilişkileri ve Prens Rakoczi”, Milliyet 31-5-1976
189 — “Napoli Kralı tarafından II. Bayezid ve Ahmed Paşa (Gedik) ya gönderilen mektupların Türkçe suretleri ve ilgili iki mektup , Prilozi 22-23 (1972-1973) basımı 1976 S. 33-60.
190— “Ziya Gökalp’e göre halkçılık, milliyetçilik, Türkçülük”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi 6/3-4 (1976) s- '97-2"-
191 “Hatvan kadılığının iki sicili”, Hungaro - Turcica. Studies in Honour of Julius
Semeth, Budapeşte 1976, S. 315-319.
192 —“Râkoczi Ferenc II ve Osmanlı Devleti himayesinde Macar mültecileri”, Türk - Macar Kültür Münasebetleri Ifiğı Altında II, Rakoczi Ferenc ve Macar Mültecileri Sempozyumu (31 Mayıs-3 Haziran 1976) İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1976, S. 1-17.
193_ “Thököly tmre ve Osmanlı - Avusturya ilişkilerindeki rolü. Birinci bölüm”, aynı eser S. 180-210.
(Düzenleyicisi olduğu bu bilimsel toplantının açış konuşması: “Discours d’inauguration du president du comite executif, professeur M. T. Gök- bilgin” S. XI-XIII.
Tertip komitesi başkanı Profesör M. Tavyib Gökbilgin’in konuşması”, S. XV-XVI.)
1977
194 — Osmanlı Müesseseleri Teşkilâtı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış, İstanbul 1977, VIII-194 S.
[I. Osman dan başlayarak Kanuni Sultan Süleyman dönemine kadar ki evreler incelenmiştir. S. 159-182 arasında Bursa Şeri'iyye Sicillerinden alınma belgelerin özeti ve Arap harfli yayını (Belge n. 16-32), No. 187 deki yayının devamıdır],
195 — “Szekeshervâr 1543”, SzĞ [görülmedi TA 5 n. 702].
1978
196 —“Prof. M. Tayyip Okiç ve Bosna - Hersek Tarihi, Bosna Eyaleti”, Prof.
M. Tayyip Okiç Armağanı, Ankara 1978, S. XXXVII-XLVII.
Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Yayınıdır.
197 Le strueture des relation tureo - roumaines et des raisons de certains hüküms, ferman, berat et des ordres des sultans adresses aux princes de la Moldavie et de la Valachie aux XVI' et XVIIe sideles”, Belleten XLII/ı68 (Ekim 1978) S. 761-773.
1979
198 — “Kanuni Sultan Süleyman Devrine âit Bosna ve Hersek ile ilgili Venedik Arşivindeki Türkçe belgeler hakkında”, T. D 32 (1979) Ord. Prof. 1. Hakkı Uzunçarşılı Hâtıra Sayısı, S. 319-330.
199 Ayn-ı Ali Risalesi ve Osmanlı İmparatorluğu teşkilât ve müesseselerinin aydınlatılmasındaki önemi”, Ayn-ı Ali Efendi, JCavdnin-i Âl-i Osman der hülasa-i mezâmin-i dejler-i divân, 1280 tarihli yayının İstanbul'da 1979’da yapılan tıpkıbasımına önsöz, S. 3-40.
200 — Osmanlı İmparatorluğu Medeniyet Tarihi Çerçevesinde Osmanlı Paleografya ve
Diplomatik İlmi, İstanbul 1979, XII-ıg3 S.
201 — “Le relazioni veneto - turehe nell’etâ di Solimano il Magnifico”, II Veltro
XXIII/2-4 (1979), İtalya ile Türkiye ilişkilerine ayrılan özel sayıdır, S.277-290 [aslı no. 160’daki makalenin notlu yayınıdır].
202 çev. : L. Fekete, “XVI. yüzyılda taşralı bir Türk efendi evi”, Belleten XL.III/170 (Nisan 1979) S. 457-480.
1980
203 — 'O X$âç TT-ç TpaıreÇouvraî xai T6 Tpttjpi-nj; ’AvaTokbaj; Mavpaç 0aXâaox;
arı? ip/£ç TOÜ lao-j a’.iüva”
Aekrlov Ktvrpou Mızpaaaıarıziöv Srrou&öv, II (1980) S. 121-182. [Evayyekıa Mırakra tarafından yapılan çeviri ve notlar ilâvesi bulunmaktadır. Aslı, 99].
204 — İÜEF Sosyoloji Dergisi’nde “Budin’de Türk İdaresi” hakkında bir araştırması baskıdadır.
ANSİKLOPEDİ MADDELERİ
I — İslâm Ansiklopedisi, İslâm Âlemi Tarih, Coğrafya, Etnografya, ve Biyografya Lügati.
c. i
Ali Paşa. Hadım (?-i557) S. 332a*333a.
Ali Paşa, Semiz (Semin, Kalın) S. 3413-3423.
Âmedci S. 3960-3976.
Arifi Paşa. Ahmed 1830-1895 S. 5683-5703.
Arpalık, S. 5926-5956.
c. 2
Bâbıâli S. 174a-177b.
Basra ek
Başmak S. 3326-3333
Başmaklık S. 3333-3343
Boğaziçi. Tarihte Boğaziçi S. 671-6926
c.3
Cafer Çelebi (?-1515) S. 8a-10b
Cânbâzân S. 21a-22a.
Celâl - zâde S. 61b-64b
Cevad Paşa. Ahmed (1851-1900) S. 111b-113a
Ciğala - zâde, Sinan (Yusuf Sinan) Paşa 1547?-1605, S. 161a-164b
Çaldıran Muharebesi S. 3293-33 1b
Çırağan Sarayı S. 3903-3933
Çingeneler S. 4203-4266
Dilâver Paşa ?-1622 S. 5876-5886
Dürzîler. 1833-1840’da, s. 6723-6803
c. 4
Edirne S. 1073-1273
Eğri (Eğre, Eğer, Erlau) S. 196b-198b
Erdel, Erdil, Erdelistan (A. Decei ile beraber) S. 2933-3003
c- 5/1
Haşan Paşa, Sokolluzâde, (?-1602) S. 3253-3293
Hurrem Sultan (Hurrem - Şah Hatun, Haseki Hurrem Sultan) I5O4?-1559, 593-590
Hüseyin (Son Cezayir Dayısı ve Beylerbeyisi 1818-1830) G. Yver'e ek S. 642a-643a
c. 5/2
İbrahim (Osmanlı Sultanı 1615-1648) S. 880a-885b
İbrahim Han (Ağa, Bey Paşa: 1595-1622?) S. 894b-896a
İbrahim Paşa, Pargalı, Frenk, Makbul, 1493?-1536, S. 908a-914b
İstanbul:
Osmanlı Türklerinin Muhasarası S. 118a-1185b
İstanbul’un Fethi S. 1185b-1199b
c. 6
Konsolos S. 836b-840b
Korkut. Abu’l Hayr Muhammed Korkud 1470-1513, S. 855b-860b
Köprülüler S. 892a-908a
Kütahya (Tarih kısmı) S. 1119a-1126a.
7
Lutfi Paşa. Lutfi b. Abd al Mu’in Abd al Hayız 1488-1563, S. 96b-101a
Mehmed III. 1566-1603 S. 535-547a
Mehmed Paşa. Sokullu, Tavil 1505-1579 S. 595b-605b
c. 8
Midhat Paşa 1822-1884 S. 270a-282a
Mihal Oğulları (Mihal Bey, Köse Mihal ve Gazi Mihâl Oğulları) S. 285a-292b
Müdir S. 784b-786a
Müeyyed - zade 1456-1516 S. 786b-790b
Müneccim - Başı 1631-1702, Derviş Ahmed Dede b. Lutfullah S. 801a-806a
Müşir S. 843a-847a
Müteferrika S. 853b-856b
c. 9
Nahiye S. 37b-39b
Nasûh Paşa (?-1614) S. 121a-127a
Navarin S. 127a-135a
Nişancı S. 299a-302b
Nizâm-ı Cedîd S. 309a-318a
Orhan (Orhan Bey, Gâzî, 1281-1362) S. 399b-408a
Oruç Reis, 1474-1418 S. 419a-425b
Osman I (Osman Gâzî, Osman Bey, 1258-1326) S. 431b-443b
c. 10
Sancak-ı Şerif S. 189a-191b
Saray (Serây, Sera) S. 205a-206a
Savcı [Bazı Osmanlı şehzadesi hk.]
1—Savcı Bey, Saru - yatı, Sarı - Batı, Saru Balı, Saru - Tay, Saru - Bey
2 — Osman Gazi’nin diğer bir oğlu
3 — I. Murad’m oğlu, 1364-1385 S. 250a-253a
Sekban (Segban, Seğmen, Seymen) 325a-327a
Selanik S. 337a-349a
Sipahi S. 689a-694b
Solak S. 746b-748a
C. II
Süleyman I. 1494-1566. Kanunî Sultan Süleyman. Muhteşem S. 99a-155b
Süleyman Çelebi. Emir Süleyman Çelebi. 1377?-1410 S. 179a-182a
Tırhala ek
c. 12/1
Tokat S. 400a-412 ab
c-13
Ulema 23a-26a
2 — The Encyclopaedia of İslam [İngilizce yayınını esas aldık].
Amedji, c. 1 433ab
Beylik (Beglik) c. 1 1191a
Daveud Pasha, Kodja, Darsvish c. 2 184 ab
Dede Aghac c. 2 200a
Djanbazan c. 2 443 ab
Duruz c. 2 636a-637b
Edirne c. 2 683a-686b
Erdel c. 2 703a-705b
Hekim - Bashı c. 3 339a-340b
İbrahim [Osmanlı Sultanı] c. 3 983 ab
İbrahim Pasha 1493?-1536 c. 3 998a-999a
3 — Küçük Türk-İslâm Ansiklopedisi Türk-İslâm Alemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lügati
Ali Paşa (Hadım) ?-1557 c. 1 93 a-94a
Amedci cüz c. 2 108 b.
Arifi Paşa., 2 168b-169b.
Arpalık c. 2 173b-174b.
[Yayını ağır giden bu ansiklopedi için madde hazırlamış olabilir veya esas metinden alınanların kısaltması yapılma olasılığı bulunmaktadır].
4 — Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Meydan - Larousse
c-3
Deli Hüseyin Paşa S. 483 a
Dersim İsyanları S. 583-4
Dirlik S. 736-7
Dobruca S. 779
Dünya Savaşları 1 ve 2 (Türkiye) S. 941-960
c. 4
Edime (Tarih) S. 67-71
Emeviler (Tarih) S. 221-224
Ermeniler (Türkiye) S. 331-333
Estergon. Strigoniom, Esetergom. S. 385-6
Evkaf Nezareti S. 449-450
Eyalet S. 466-7
Eyyubiler (tarih) S. 473
Fetva S. 623-4
Filistin S. 669-7
Firar (Tarih) S. 686-7
Fuad Paşa (Mehmed) Keçecizade S. 869-870
c- 5
Girit (Tarih) S. 185-7
Girit Meselesi S. 187
c.6
Iktâ S. 106-7
Bu ansiklopediye imzasız başka maddeler vermiş olması muhtemeldir.
Türk Ansiklopedisi'ne verdiği maddeler, isim konmadığı için saptanamadı.