Bosna Valisi Mehmed Vecihi Paşa'nın Muhakemesi
Zafer Gölen
Anahtar Kelimeler: Tanzimat Fermanı, Bosna, Mehmed Vecihi Paşa, Ceza Kanunnamesi, Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye
Özet
Tanzimat'ın ilanıyla birlikte bir dizi yenilik yapıldı. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda hep Tanzimat'ın halk üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Bu çalışmada ise Tanzimat'tan en az halk kadar, belki de onlardan daha fazla etkilenen grup olan bürokratlar konu edilmiştir. Fermanın yayınlanmasından sonra onlarca bürokrat Tanzimat'ın icaplarını yerine getirmedikleri için cezalandırılmıştır. Tanzimat Fermanı'nın gereklerini yerine getirmeme kaygısı birçok memurun korkulu rüyası olmuştur. Hatta Tanzimat ilan edilirken Sadrazam olan Hüsrev Paşa'nın dahi aynı gerekçe ile Tekfurdağı'na sürgüne gönderilmesi tüm memurlar açık bir mesaj niteliği taşımıştır. Mevcut araştırmada yargılanan memurlardan biri olan Mehmed Vecihi Paşa'nın muhakeme süreci incelenmiştir. Makalede soruşturmanın başlaması, Paşa'ya isnat edilen suçlar, Paşa'nın savunması ve sonuçlan ayrıntıları ile incelenerek, muhakemenin bir Tanzimat bürokratı üzerindeki baskısı ve yargılamanın nasıl yapıldığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Metinde de görüleceği gibi suçlanma kaygısı taşıyan Mehmed Vecihi Paşa kendini savunurken sık sık suçlamaların Tanzimat öncesine ait olduğunu ifade etmek zorunda kalmıştır. Suçlanma veya görevden el çektirme kaygısı taşıyan memurların çekingen davranmaları, kamu güvenliğini ciddi manada zaafa uğratmış, ülkenin her yanında devlete karşı isyanlar çıkmıştır. Çalışma bu haliyle Tanzimat-Bürokrasi ilişkisi gibi konulara dikkat çekmeyi hedeflemektedir.