Özet

Anadolu'nun Doğu Akdeniz bölümünde yer alan Kilikia ve Isauria, erken dönemlerden başlayarak yerleşim görmüştür. Bu bölgelerdeki Erken Hıristiyanlık dönemi kiliseleri yerel özellikler yanı sıra, Suriye ve İstanbul gibi merkezlerinde bazı mimari etkilerini yansıtır. Yerel özellikler içinde kiliselerin bazilikal planı, duvar örgüsü, kuzey cephede hava koşulları nedeniyle pencere açıklıklarına yer verilmemesi ve batıda nartheksin üç arkadlı girişi sayı-labilir. Kiliselerin doğusunda yer alan ortada bema ile kuzey ve güneyindeki birer yan odadan oluşan üç mekanlı düzen, yan odalardaki galeriler Suriye kiliselerinin, nartheks ve yan nefler üzerindeki galeriler ise İstanbul kiliselerinin Kilikia ve Isauria'ya yaptığı mimari etki olarak kabul edilmektedir.

Bu etkilerin yansıtıldığı bir örnek 6. yüzyıl başlarına tarihlendirilebilecek Demirciören kilisesidir. Yukarıda anılan özelliklere ek olarak doğudaki üç mekanlı düzenin dıştan bir duvarla sınırlandırılmış olması da Suriye bölgesi kiliselerinde karşımıza çıkan bir özelliktir.

Böylece Kilikia ve Isauria bölgelerinin Anadolu, İstanbul ve Suriye arasındaki "köprü" konumu, kurulan ilişkiler sonucunda bazen Anadolu ve İstanbul, bazen de Suriye bölgesinin ağır basuğı bir mimari anlayışı "sentezi" göstermesi açısından önemlidir.