The Ottoman Emirate (1300-1389),Institute for Mediterranean Studies, Halcyon Days in Crete I. A symposium held in Rethymnon 11-13 January 1991 (edited by Elizabetli Zachariadou), Crete University Press Rethymnon 1993, IX-XV+242 sayfa.
Elimizdeki eser 11-13 Ocak 1991 günleri arasında Girit Adası'nın Rethymnon (Resmo) şehrinde toplanmış olan sempozyumdaki konuşmalar yayımlayan E.A Zachariadou’nun bir onsözü (IX-X) ile başlamaktadır.
Yazar, bu kitapta, Bizans'ın güneydoğu Simrlarında ortaya çikan küçük OsmanlIı Beyliği' nin, Bizans’ı bertaraf ettikten sonra kudretli bir imparatorluk haline gelmesi ile Hıristiyan dünyasında yüzyıllarca etkili olmasını çeşitli bakımlardan ele alan değişik yazarlara ait görüşleri, ayn ayn makaleler halinde bilim dünyasına sunmaktadır.
Zachariadou'ya gore bu yeni çalışmalar, iki büyük tarihçi olan M.F. Köprülü ve P. Wittek'in 193O'lu yıllarda ortaya atuklan faraziyelere, yeni bulunan belgeler ve kesif çalışmalarla bazı yeni ufuklar açmaktadır. Bu arada E.Zachariadou. önsözünde, Osmanlı Beyligi'nin kuruluşunda dervişlerin kuvvetli bir rol oynadıklarını ve yeni bulunan sikkelerin XIV. yüzyıl başlarında ortaya çıkan beyliklerin müterazi başlangıçlarına yeni bir ışık tuttuğunu üstüne basarak belirtmektedir.
Elimizdeki bu makaleler mecmuası, bahis konusu sempozyumda okunan 17 tebligi ihtira etmektedir. Ayni sempozyumda Dr. Metin Kunt, Prof. Tuncer Baykara, Dr. James Reid, Prof. Mehmed ipşirli. Prof. Nikas Oikonomides, Prof. Anthony Luttrell. Dr. James Howaiy ve Dr. Steve Reinert tarafından okunan 8 teblig ise bu kitapta yer almamıştır. Biz. bu tanıtma yazımızda, yalnız iki teblig üzerinde kısaca duracagiz. Diger 15 tebliğin ise adlarını ''ermekle iktifa edeceğiz.
Üzerinde duracağımız iki tebliğden ilki ileride daha olumlu neticelere de varabileceginden şüphemiz olmayan Prof. Dr. Ahmet Ocak'ın Les milieux soufes dans les territoires du beylicat ottoman et le problème des "Abdalan-i Rumi"(1300-1389)adim taşıyan (s. 145-158) tebliğidir.
Yaşar Ocak, bu çalışmasının çeşitli yerlerinde M. Fuad Köprülü'nün bu konudaki fikirlerini bir hareket noktası olarak ele aldığı gibi, gerek onun, gerek Gölpinarli, Barkan, İnalcık ile Melikoffun fikirlerini de tamamen benimsemekle de kalmayıp, tebliğinin sonunda, Osmanlı Beyligi'nin nasıl teşekkül ettiğini daha iyi anlayabilmek için daha derin araştırmalara ihtiyaç oldugunu çok hakli olarak ileri sürmektedir (s. 158).
Burada üzerinde durmak istediğimiz ikinci yazı ise Colin imber'in The Legend of Osman Gazi’adim taşıyan (s. 6785) tebliğidir. Bunu da bu konuda hiçbir müspet sonuca varılamayacagını gosterdigi için ele almak istiyoruz. Müellif, tebliğinde çeşitli kaynaklan titizlikle gozden geçirdikten sonra yazısını şu kelimelerle bitirmektedir:
"The earliest history of the ottomans is a black hole. Any attempt to fill this hole ,rill result simply in die creation of more tables"(OsmanlIların en eski tarihi kara bir çukurdur. Bu çukuru doldurmak için yapılacak herhangi bir teşebbüs, sadece daha fazla efsaneler yaratılmasıyla neticelenecektir).
Boyle küçük bir tanıtma yazışında her bir teblig üzerinde ayn, ayn durmak olumlu ve olumsuz taraflarını göstermek mümkün olmadığı için. elimizdeki kitapta yer alan diger 15 tebligin sadece adlarını vermekle yetineceğiz.
KİTAP TANITMA
Michel Balivet,
Culture ouverte et échanges inter-religieux dans les villes ottomanes du XIVesiècle (s. 1-7).
Irène Beldicianu-Steinherr, La population non-musulmane de Bithynie (deuxième moitié du XIVes.-première moitié du XV،s. (s. 7-22).
Vassilis Demetriades, Some Thoughts on the Origins of the Devprme (s. 23-34).
Feridun Emecen, Ottoman Policy of Conquest of the Turcoman Principalities of Western Anatolia with Special Reference to Sarukhan Beyligi (s. 35-40).
Aldo Callotta, İ1 «mito oguz»e le origine dello stato ottomano: Una rieconsderazione (s.
György Hazai, La place du XIVe siècle dans l'évolution de la langue Turque (s. 61-66). Halil İnalcık, Osman Ghâzi's Siege of Nicaea and the Battle of Bapheu s (s. 77-100).
Jacques Lefort, Tableau de la Bithynie au XVIe siècle(s. 101-118).
Anthony Luttrell, Latin Responses to Ottoman Expansion before 1389 (s. 119-134). ؛rène Mélikoff , L’origine sociale des premiers ottoman s (s. 135-144).
Nicolas Oikonomides, The Turks in Europe (1305-13) and the Serbes in Asia Minor (1313)(s. 159-168).
Stephen W. Reinert, From Ni¡¡ to Kosovo Polje: Reflections on Murad I's Final years (s. 169-212).
Speros Vryonisjr., The Muslim Family in 13th-14th Century Anatolia as Reflected in the Writings of Mawlawi Dervish Eflaki (s. 213-224).
Elizabeth A. Zachariadou, The Emirate of Karasi and that of the Ottomans: Two Riyal States (s.225-237).
Konstantin Zhukov, Ottoman, Karasid and Sarukhanid Coinages and the Problem of Currency Community in Turkish Western Anatolia ('40s'80s of the 14th Century) (s. 237-242).
Yukarıda isimlerini verdiğimiz tebliğlerin hepsi ele aldıkları konularda ciddî bir çalışma ve araştırma mahsulü olmakla birlikte, Osmanh Devleti'nin kuruluşu meselesine pek fazla katkıda bulunmamaktadırlar. Bununla beraber gerek bu sempozyumu tertip edenleri gerek bu tebliğleri bir kitap halinde yayımlayan Elizabeth A. Zachariadou'yu can ve gönülden tebrik ederiz.
Girit’te Osmanh tarihi ile ilgili yeni bir sempozyum tertip edildiği takdirde, Kandiye kalesinin 20 yılı bulan kuşatılması sırasında modern bir şehircilik anlayışıyla kalenin karşısında kurulmuş olan yurd-yeri mamuresinin de bahis konusu edilmesi yerinde bir teşebbüs olacakur.
Bundan on beş yıl kadar önce yayımladığım bir makalede, Usta-zâde Yunus Bey'in notlarından yararlanarak bu konuyu ortaya atmıştım. Yunus Bey, bu şehir hakkında Venedik kütüphanelerinde bulunan birkaç resim gördüğünü ve ayrıca mahallinde de bir takım araştırmalar yaptığını da notlarında belirtiyordu (Bk. Orhan F. Köprülü, "Usta-zâde Yunus Bey'in Meçhul Kalmış bir Makalesi, Bektaşîliğin Girid’de İntişarı,” Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 89, İst. Üniv. Ed. Fak. Yayınları, İstanbul 1980, s. 48, not 6).
DR. ORHAN F. KÖPRÜLÜ